Reklama

Zwierzenia Matki Polki (14)

Czy sztuka pomaga modlitwie?

Odwiedzając liczne kościoły w Polsce i za granicą, świątynie zabytkowe oraz te wzniesione współcześnie, często zadaję sobie pytanie, sprowokowane być może moim widzeniem świata jako historyka sztuki: na ile otaczające przedmioty liturgiczne i wytwory artystyczne ludzkiej wyobraźni pomagają nam w religijnej koncentracji i modlitwie?

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Istnieją różne rodzaje modlitwy w chrześcijaństwie. Różne bywają też dzieła sztuki sakralnej; jedne wstrząsają i pobudzają do wielkich przeżyć religijnych, inne z kolei rozkrzyczaną kompozycją, swoją kolorystyką i dynamizmem nie pozwalają skoncentrować się na wewnętrznej rozmowie z Bogiem. Zadaniem artysty tworzącego sztukę sakralną jest pobudzenie patrzącego na dzieło do pogłębionej refleksji religijnej. Wśród przedmiotów plastycznych wypełniających wnętrza naszych świątyń wiele jest dzieł wysokiej klasy artystycznej, ale też sporo znajdujemy wyrobów niskiej jakości. De gustibus non disputandum est (O gustach się nie dyskutuje) - mówi łacińska maksyma. Dzieło, które mnie może przyprawić o niemy zachwyt, dla innego odbiorcy będzie jednym z wielu różnych przedstawień. Z kolei nie robiący na mnie wrażenia obraz może być dla kogoś innego źródłem wielkich doznań religijnych. "Duch tchnie, kędy chce".
Czy możemy jednak obronić się przed zalewem tandetnych dewocjonaliów, które czasami ranią nasze odczucia estetyczne i tym samym nie pozwalają wznieść się na wyżyny przeżyć duchowych? W Liście do artystów Jan Paweł II wyraził opinię, że istotą tworzenia jest zachwyt... Ale czy autor dzieła zawsze umie sprostać trudnemu zadaniu, by swoim zachwytem zarazić odbiorcę dzieła sztuki? Jak ustrzec się przed religijnym kiczem, nie rażąc przy tym niczyich uczuć religijnych?
O jakości danego dzieła decyduje z pewnością poziom wykształcenia, wyczucie smaku artystycznego, ale i bagaż życiowych doświadczeń oraz duchowy rozwój artysty. Twórcy genialnych dzieł sztuki nie zawsze jednak byli osobami wierzącymi. Czasem człowiek nie związany z określonym wyznaniem wiary, a jedynie tkwiący w tradycji kultury chrześcijańskiej, był autorem przejmującego dzieła religijnego, zaś osoba głęboko wierząca wykonywała pracę o niskim poziomie artystycznym. Znamy także przykłady, że dzieło spełniające wszelkie wymogi artystycznej poprawności przekazuje treści niechrześcijańskie lub zgoła bezbożne i obrazoburcze!
Nie zawsze dzieła sztuki, nawet wysokiej klasy, potrafiły oprzeć się próbie czasu. Zajmując niegdyś poczesne miejsce w wyposażeniu świątyni, po jakimś czasie, na skutek zmiany gustów lub mody, przepadały gdzieś w zakrystiach, kruchtach bądź na strychach kościołów i plebanii, a tylko nieliczne, czasem mocno nadszarpnięte przez lata zaniedbania, doczekały się po latach rehabilitacji i przywrócenia im dawnego blasku, nierzadko z zastosowaniem kosztownych zabiegów konserwatorskich.
Dziś coraz rzadziej mamy do czynienia z perfekcyjnym wykonaniem określonego wzoru ikonograficznego, co było nieodzowne zawsze tam, gdzie tworzenie odbywało się jako część głęboko religijnej konwencji. Według dawnych reguł sztuki prawosławnej na przykład, przystąpienie do wykonania ikony musiało być poprzedzone wewnętrznym przygotowaniem twórcy - postem i modlitwą.
Istotą religijności w sztuce jest pełen czci szacunek do świętości i tematu danego przedstawienia, np. wewnętrzne przeżycia modlitewne, współczucie wobec cierpienia, zaduma nad sensem życia czy odwaga w głoszeniu prawdy. Sztuka religijna winna bowiem podlegać ocenie w dwu wymiarach: poprawności artystycznej oraz zbliżenia do modlitwy i relacji ze Stwórcą. Często dzieło sztuki sakralnej "modli się samo" i jest tak wówczas, jeśli jego autorem była osoba uduchowiona, kontemplująca świat. Artystom dużego formatu ta cecha by-ła zwykle przyrodzona. Wrażliwość i intuicja przybliżały im sferę pozazmysłową, duchową, pozwalały być bliżej Tajemnicy. Nie można od artystów wymagać, by jednocześnie byli mistykami, ale w historii sztuki byli i tacy twórcy (Fra Angelico, el Greco, Andriej Rublow). Jan Paweł II, ogłosiwszy Fra Angelico patronem malarzy, powiedział do artystów: "Wpisane jest w duszę człowieka wezwanie do nieśmiertelności. Wlane jest ono w duszę artysty, gdy dziełem swego talentu stara się przekroczyć granicę przemijania i śmierci. Kościół powierza wam misję dopomożenia człowiekowi poprzez waszą pracę artystyczną w zrozumieniu, że w cierpieniu przeżywa swój dramat, że całe życie zanurzone jest w odkupieniu".
Znamy przykłady, gdy sztuka rozbudzała uczucia religijne osób świętych. Św. Teresa z Avila przeżyła odrodzenie swej wiary po zetknięciu z wniesionym do refektarza posągiem Chrystusa pokrytego ranami...
Jeśli wrażliwość artysty, jego intelekt i świat przeżyć wewnętrznych jest ubogi, nie powstanie dzieło religijne wysokiego lotu. Nie zawsze z kolei bogactwo emocjonalnych wizji religijnych czy doznań mistycznych jest możliwe do przełożenia na język obrazowy. Wiele wydarzeń w Kościele, który miały szeroki wymiar religijny, straciło nieco po przeniesieniu go na język plastyczny. Nawet niewykształcona siostra Faustyna Kowalska była zawiedziona, gdy zobaczyła zamówiony u Eugeniusza Kazimierowskiego obraz Miłosierdzia Bożego. Usłyszała jednak słowa pocieszenia od Jezusa: "Nie martw się. Znaczenie tego obrazu nie leży w piękności farby ani pędzla, ale w wielkości Łaski mojej, która mu będzie towarzyszyć".

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2002-12-31 00:00

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Dzierżoniów. Pogrzeb Marii Chlipały - matki dziesięciorga dzieci

2024-06-07 22:02

[ TEMATY ]

bp Ignacy Dec

Dzierżoniów

pogrzeb matki kapłana

ks. Tadeusz Chlipała

ks. Andrzej Adamiak

Ostatnie pożegnanie ś.p. Marii Chlipały

Ostatnie pożegnanie ś.p. Marii Chlipały

Jej dzieciom zabraknie teraz osoby, którą nazywały prawdziwą przyjaciółką, chętną i otwartą do szczerych rozmów, troskliwą i opiekuńczą mamą – powiedział bp Ignacy Dec o Marii Chlipale, mamie kapłana i siostry zakonnej.

Pogrzebowej liturgii w piątek 7 czerwca w kościele Chrystusa Króla w Dzierżoniowie przewodniczył biskup senior diecezji świdnickiej. Mamę ks. prał. Tadeusza długoletniego rektora Wyższego Seminarium Duchownego diecezji świdnickiej, dziś proboszcza parafii św. Ap. Piotra i Pawła w Świebodzicach, mamę córki Reginy, dziś siostry zakonnej Ryszardy, żegnało dziesiątki kapłanów i sióstr zakonnych, liczna rodzina, przyjaciele, znajomi oraz parafianie.

CZYTAJ DALEJ

Rozważania na niedzielę: Lekarz odpuszczał grzechy

2024-06-14 07:30

[ TEMATY ]

rozważania

ks. Marek Studenski

Mat.prasowy

Czy kiedykolwiek słyszałeś o lekarzu, który potajemnie odprawiał sakramenty w najciemniejszych czasach stalinowskich represji? Poznaj niesamowitą historię doktora Henryka Mosinga – wybitnego epidemiologa, który poświęcił swoje życie walce z tyfusem plamistym, a jednocześnie tajnym kapłanem, odpuszczającym grzechy w ukryciu.

Metafora ziarnka gorczycy jest bardzo podobna do koncepcji efektu motyla. Wspólnie ilustrują one, jak małe działania mogą prowadzić do dużych i często nieprzewidywalnych skutków. W tej perspektywie zauważmy wartość nawet najdrobniejszych aktów wiary, odwagi i determinacji, które mogą przekształcić się w coś wielkiego i wpływowego.

CZYTAJ DALEJ

Przyjaciele Jezusa. 10 Ogólnopolska Pielgrzymka Ministrantów i Lektorów

2024-06-16 10:23

Paweł Wysoki

Metropolita warmiński abp Józef Górzyński, a zarazem delegat Konferencji Episkopatu Polski ds. służby liturgicznej, 15 czerwca przewodniczył 10. Ogólnopolskiej Pielgrzymce Ministrantów i Lektorów. Tym razem przedstawiciele Liturgicznej Służby Ołtarza z całej Polski wraz z krajowym duszpasterzem ks. Krzysztofem Orą pielgrzymowali do sanktuarium Matki Bożej Kębelskiej w Wąwolnicy, gdzie czekali na nich ministranci, lektorzy i schole liturgiczne z diecezji lubelskiej z duszpasterzem ks. Marcinem Grzesiakiem.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję