W modlitwie uczestniczyli przedstawiciele władz parlamentarnych i samorządowych oraz poczty sztandarowe: miasta, straży pożarnej, policji, środowisk patriotycznych, wspólnot, stowarzyszeń oraz szkół.

– Naszym prawem i obowiązkiem jest być dzisiaj razem, zwłaszcza na progu kolejnych zmagań o prawdę, historię, niepodległość i suwerenność wśród narodów świata, a także o podmiotowość i wolność religijną każdej Polki i każdego Polaka – podkreślił abp Depo we wprowadzeniu do Liturgii.

W homilii hierarcha przyznał, że „zgromadziła nas tutaj miłość ojczyźniana, która na ziemi polskiej i poza jej granicami zapisała niejedną kartę poświęcenia i ofiary z życia pokoleń Polaków, abyśmy żyli w wolnej i suwerennej Ojczyźnie”.

Celebrans przywołał słowa: „Pokój tobie, Polsko, Ojczyzno moja”, którymi św. Jan Paweł II w czerwcu 1983 r. pozdrowił Ojczyznę po ucałowaniu jej ziemi, podczas drugiej pielgrzymki do Polski. Metropolita częstochowski przeciwstawił je obecnej sytuacji w wielu miejscach na świecie. – Gdybyśmy bowiem dzisiaj stanęli na innych ziemiach, a zwłaszcza przed portalami francuskich katedr w Chartres, Notre Dame w Paryżu i Nicei, staniemy wobec zamkniętych drzwi i zniszczonych wnętrz. Trzeba nam odczuć ducha tych świątyń podpalanych w Afryce, Ameryce Środkowej, Ziemi Świętej czy na Ukrainie. Tam krzyczą kamienie ze ścian jako protest nie tylko przeciw wojnie, ale przeciw kłamstwu jako systemowi dehumanizacji i projektów dekonstrukcji człowieczeństwa pod hasłem neohumanizmu, nowego stworzenia poza Bogiem – zwrócił uwagę abp Depo.

Maciej Orman/Niedziela

Wskazał, że „wszelkie zatarcie sakralnego charakteru świątyń aktami agresji staje się możliwe wówczas, kiedy w duszy ludzkiej gaśnie pragnienie Boga”. Zaznaczył jednak, że „kiedy człowiek uwierzy prorokom fałszywej wolności, że Bóg umarł, to odrzucenie Boga objawionego w Chrystusie nie ukrywa tajemnicy zła”.

Metropolita częstochowski zauważył, że dzisiaj z całą niespokojnością powracają pytania, które Jan Paweł II postawił 10 czerwca 1979 r., kończąc pierwszą pielgrzymkę do Ojczyzny: „Czy można odrzucić Chrystusa i wszystko to, co On wniósł w dzieje człowieka? Oczywiście, że można. Człowiek jest wolny. Człowiek może powiedzieć Bogu: nie. Może powiedzieć Chrystusowi: nie. Ale – pytanie zasadnicze: czy wolno? I w imię czego wolno? Jaki argument rozumu, jaką wartość woli i serca można przedłożyć sobie samemu i bliźnim, i rodakom i narodowi, ażeby odrzucić, ażeby powiedzieć «nie» temu, czym wszyscy żyliśmy przez tysiąc lat?! Temu, co stworzyło podstawę naszej tożsamości i zawsze ją stanowiło”. – Odpowiedzmy sobie w ciszy naszych serc, jak wypełniamy ten testament – zachęcił abp Depo.

Maciej Orman/Niedziela

Rozważając treść czytania z listu do Tytusa, celebrans podkreślił, że wiara musi być praktykowana również w życiu publicznym. – Święty Paweł daje jasno do zrozumienia, że wiara w Chrystusa nie może ograniczać się tylko do doświadczeń prywatnych, trzeba szukać wspólnego dobra. Wiara musi być okazywana na zewnątrz i na tyle mocno, by wpływać na nasze życie społeczne – zaznaczył hierarcha.

Metropolita częstochowski zwrócił uwagę, że Paweł „opisuje wcale niełatwe przejście od tego, co dawne, nacechowane złym postępowaniem i nienawiścią, do teraźniejszości rozpromienionej łaską wejścia Chrystusa w świat: «Niegdyś byliśmy i my nierozumni, oporni, błądzący, służyliśmy różnym żądzom i rozkoszom, żyjąc w złości i zawiści, godni obrzydzenia, pełni nienawiści jedni ku drugim»”.

Maciej Orman/Niedziela

– Czy nie jest to rzeczywisty obraz świata, Europy i Polski? Podobnie jak kiedyś, tak i dzisiaj to przejście od starego człowieka do nowego we wspólnocie międzyludzkiej nie jest możliwe bez Chrystusa. Usprawiedliwieni Jego łaską – jak podkreślał Paweł – stajemy się dziedzicami życia wiecznego. I chociaż przechodzimy przez ciemne doliny zła, nie ulękniemy się, bo On jest z nami – kontynuował abp Depo.

Hierarcha wyjaśnił również, jakie znaczenie ma płacz Chrystusa nad Jerozolimą, o którym pisze w Ewangelii św. Łukasz. – Ów płacz Jezusa mówi nie tylko o Jego prawdziwym człowieczeństwie, ale też o pełnym uczestnictwie i odpowiedzialności w dramacie ludzi, którym trudno jest czasem zrozumieć Boży plan zbawienia i kierowania światem. Powiedzmy odważniej: Jezus zbawia nas nie tylko swoją Bożą wszechmocą, ale i swoją ludzką słabością – tłumaczył celebrans. – Płacz Jezusa z dzisiejszej Ewangelii był już wówczas formą sądu nad miastem, które nie rozpoznało czasu Bożego wejścia w historię ludzkości – dodał.

Maciej Orman/Niedziela

Metropolita częstochowski przypomniał, że przepowiednia zburzenia świątyni i miasta spełniła się w 70 r. Wskazał jednak, że nie chodzi w niej o groźby czy karę dotykającą człowieka z zewnątrz. – Tutaj idzie o głębokie doświadczenie cierpienia i śmierci Zbawiciela z racji dobrowolnego zrezygnowania z daru życia wiecznego przez ludzi – zaznaczył.

Odnosząc się do charakteru uroczystości, którym było dziękczynienie za niepodległość Polski, hierarcha podkreślił, że „patriotyzm nie jest rodzajem ślepego, nacjonalistycznego egoizmu, lecz miłującym powołaniem i misją odróżniającą nas wobec wartości innych narodów”. – Chcemy w duchu Cypriana Kamila Norwida „różnić się mocno” , bo inaczej nie będziemy sobą, a „papugą narodów”. Patriotyzm jest obowiązkiem wynikającym z IV przykazania Bożego, dlatego też jest sprawą honoru wobec Boga, gotowości służby i odpowiedzialności za tych, którzy przyjdą po nas – powiedział abp Depo.

Maciej Orman/Niedziela

Przed błogosławieństwem odmówiono modlitwę za Ojczyznę ks. Piotra Skargi.

Po Mszy św. ulicami miasta przeszedł marsz środowisk patriotycznych.

11 listopada 1918 r. załoga niemiecka opuściła koszary i stację kolejową w Częstochowie, a młodzież z Polskiej Organizacji Wojskowej i Straż Obywatelska przystąpiły do rozbrajania Niemców. Następnego dnia częstochowskimi Alejami przemaszerowały 3 kompanie Wojska Polskiego pod dowództwem kpt. Ludwikowskiego. Na ulicach, balkonach i ratuszu załopotały biało-czerwone flagi.

Świętowanie odzyskania przez Polskę niepodległości na Jasnej Górze rozpoczęło się już 4 listopada 1918 r. W sanktuarium żołnierzy polskich witał przeor o. Piotr Markiewicz, w otoczeniu całego konwentu paulinów. Pieczę nad jasnogórskim klasztorem w imieniu władz polskich objął ppor. Artur Wiśniewski z oddziałem 22. pułku piechoty. Były komendant enklawy jasnogórskiej, utworzonej 28 kwietnia 1915 r., mjr Józef Kettlinger, złożył pisemne oświadczenie, że z dniem 4 listopada 1918 r. zakończyła swoją działalność austriacka komendantura twierdzy jasnogórskiej. Na wieży sanktuarium wywieszono polskie sztandary, a rozbrojeni żołnierze niemieccy opuścili Częstochowę.