Rembrandt to wnikliwy badacz otaczającego świata i człowieka. Był zadziwiającym psychologiem, znawcą duszy. Był też znawcą Biblii, a wydarzenia biblijne miały dla niego sens mistyczny.
Działo się to w XVII-wiecznej Holandii, w tym tyglu wielu zainteresowań religią i wśród wielu sekt; tam też Biblię znali niemal wszyscy na co dzień.
Ważny temat dla chrześcijanina - Ukrzyżowanie Rembrandt podejmował wielokrotnie, nie tylko w grafice, ale i w malarstwie olejnym. Jego poszukiwania twórcze w tym kierunku trwały niemal przez całe jego życie; aż powstało arcydzieło: rycina „Trzy Krzyże” - najwspanialsze dzieło w jego dorobku graficznym. Zostało uznane za najwspanialsze dzieło historii sztuki graficznej świata.
To rycina wielkoformatowa, w randze obrazu, wykonana techniką suchej igły na miedzianej płycie.
„Trzy Krzyże” to wielki dramat pasyjny o potężnej sile oddziaływania; wywołują to w dużej mierze efekty światła i cienia, owe „chiaroscuro”, stosowane mistrzowsko przez Rembrandta również w malarstwie.
Początkowo Rembrandt zamierzał pokazać tę scenę jako nokturn, ale ostatecznie podczas opracowywania miedzianej płyty powstały aż cztery wersje, różniące się natężeniem światła, nastrojem, dramaturgią.
Tylko osoba Zbawiciela ukazana jest zawsze centralnie i wydobyta mniej lub bardziej rozproszonym snopem światła, które spływa na Niego.
Na jednej z wersji ryciny Chrystus ukazany jest rozpięty na krzyżu, niezmiernie wychudły, z szeroko rozwartymi ramionami. Oblicze Chrystusa obrazuje stan agonii, oczy i usta są lekko uchylone; głowę okrywa ciężka korona cierniowa w formie szczelnej siatki (pierwowzór w rycinie Dürera). Ogarniają nas - jak w starej pieśni wielkopostnej - żal i skrucha; oto Bóg-Człowiek cierpiący za grzechy świata; przed Jego majestatem uginają się kolana.
Aby osiągnąć jeszcze większą głębię wyrazu, Rembrandt stosuje coraz bardziej eksperymentalne zabiegi na miedziorytniczej płycie - i w istocie osiąga w prezentowanym tu ostatnim, IV stanie potężny efekt, bardzo odmienny od poprzednich, też znakomitych.
Rembrandt był mistrzem grafiki, zgłębił jej techniki; przypomnijmy sobie też jego leciutkie rysunki piórem i inkaustem w kolorze sepii lub ołówkiem czy zwykłą kredką. Wszystkie - to ukończone dzieła. Bo wszystko, co stworzył, było darem Boga.
Ukazując z konieczności jedynie centralny fragment grafiki Rembrandta, wprowadzamy Państwa w niezmiernie ciekawą, a stosunkowo mało znaną dziedzinę sztuki. Wypada na koniec podkreślić, że u wielkich artystów, takich jak Rembrandt, Dürer czy Goya, twórczość graficzna jest związana z całym ich dorobkiem artystycznym.
Pomóż w rozwoju naszego portalu