W sobotę 5 lipca Matka Boża Jasnogórska przytuliła do Swego Serca Kresowian przybyłych do Niej z Macierzy, Kresów i świata, uczestników Pielgrzymki i Kongresu. W Kaplicy Matki Bożej syn Ziemi Wołyńskiej - ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski odprawił Mszę św. za dusze ponad 150 tys. mieszkańców Wołynia i Kresów Południowo-Wschodnich, ofiar ludobójstwa OUN-UPA. W swej homilii przypomniał słowa Adama Mickiewicza umieszczone na wrocławskim pomniku Męczeństwa Kresowian: „Jeślibym o nich zapomniał, Ty, Boże na niebie, zapomnij o mnie”. Ocalone od zapomnienia pieśni kresowe zaśpiewał chór „Gloria Dei” z Parafii św. Bonifacego we Wrocławiu pod przewodnictwem Romualda Trembickiego. Wśród pocztów sztandarowych były poczty częstochowskich liceów - im. H. Sienkiewicza i R. Traugutta. 11 lipca, w 65. rocznicę męczeństwa ludności 11 wołyńskich powiatów, w Warszawie na Skwerze Wołyńskim u zbiegu Armii Krajowej z ul. Gdańską, u stóp pomnika 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej, rodacy oddali hołd męczennikom i żołnierzom Wołynia. Pomnik - olbrzymi, kamienny miecz Rycerzy Kresowych. Na jego klindze tarcza ze słowami: 27. Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej. Na rękojeści słowa: OBROŃCOM OJCZYZNY. W jego podstawie nagrobna płyta z wołyńskiego granitu, kryjąca ziemię z pól bitewnych i miejsc zagłady Polaków na Wołyniu. Miecz otaczają wielkie kamienne świece, symbolizujące 11 wołyńskich powiatów zamordowanych w niedzielę 11 lipca 1943 r. przez ludobójców z OUN i UPA. 26 lipca 1944 r. walcząca na Wołyniu, Polesiu i Lubelszczyźnie 27. Wołyńska Dywizja Piechoty Armii Krajowej została otoczona i rozbrojona przez Armię Sowiecką. Oficerowie i żołnierze zostali uwięzieni w poniemieckim obozie koncentracyjnym na Majdanku i w Zamku Lubelskim - więzieniu. Byli mordowani lub wywożeni do sowieckich łagrów. Część wcielono do Armii Berlinga. 10 dni wcześniej taki sam los spotkał dowództwo i oddziały okręgów wileńskiego i nowogródzkiego AK, które 13 lipca w operacji „Ostra Brama” wyzwoliły Wilno. I tak było w wyzwolonym przez AK Lwowie i Okręgach Poleskim i Białostockim. Na naszych Wieczorach śpiewamy pieśni kresowych oddziałów Armii Krajowej. Jest wśród nich pieśń 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty „Wołynia ziem strzeżemy zbrojnie” z 1943 r. W 1944 r., w czasie akcji „Burza”, żołnierz 27. Dywizji, poeta - śp. Andrzej Depo napisał pieśń „Marsz 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej”. Dzisiaj zamieszczam po raz pierwszy jej słowa. W 1992 r. tę pieśń nagrała Reprezentacyjna Orkiestra Wojska Polskiego w Warszawie. Gorąco proszę Czytelników o dotarcie do nut lub nagrania i przesłanie mi na adres domowy (ul. L. Schillera 4/68, 42-200 Częstochowa). Na naszych Wieczorach śpiewamy także, już zamieszczaną w „Niedzieli”, pieśń Andrzeja Depo z 1960 r. „Pieśń o tym przypomni”, na melodię pieśni harcerskiej „Płonie ognisko i szumią knieje”. Mogę ją wysłać. Jest w niej tęsknota i tragizm pamięci: „…Szumi las, śpiewa wiatr na mogiłach polskich miast i polskich wsi, śpiewa pieśni o ich krwawych dziejach, o przelanej polskiej krwi…”. Męczennikom i żołnierzom Wołynia poświęciłem swój obraz.

Marsz 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty Armii Krajowej

1944 r.

słowa: żołnierz AK Andrzej Depo

Gdy Armia Krajowa wydała rozkaz
Bronić kraju z całych sił,
Do walki z wrogiem kresowy lud powstał
Z polskich miast i wsi.