Schola

- Inicjatywa scholi gregoriańskiej w Jeleniej Górze jest inicjatywa oddolną. Dotarła do mnie od wiernych, którzy zainteresowani są tematyką i całą problematyką śpiewu chorałowego w Kościele. Zawiązała się grupa śpiewacza, z którą spotykamy się już od lutego br. Śpiewaliśmy już kilka razy w naszej parafii: na Środę Popielcową, Wielki Piątek, Niedzielę Palmową, a teraz przygotowujemy Wigilię Zesłania Ducha Świętego. Chcieliśmy w ten sposób rozpocząć świętowanie tej wielkiej Uroczystości – mówi ks. Łukasz Kutrowski, muzykolog, obecnie pracujący w tej parafii.

Czym jest Chorał

Chorał gregoriański jest śpiewem własnym Kościoła rzymskiego. Jest najstarszym tego typu śpiewem i bardzo ściśle związanym z liturgią. Niektórzy twierdzą nawet, że chorał jest samą liturgią, ponieważ teksty są ściśle liturgiczne, związane z celebracjami Mszy św., liturgią Godzin i innych obrzędów Kościoła. To jest oficjalna modlitwa Kościoła, a śpiewy, sama muzyka, są uświęcone przez wielowiekową tradycję – mówi ks. Łukasz.

Trudności

Pytany o trudność wykonywania śpiewów mówi: - Wykonywane śpiewy są i trudne i proste. Niektóre są bardzo proste i wykonujemy je nawet czasem o tym nie wiedząc, podczas każdej Mszy św., np. dialogi kapłana z ludem, a inne przetłumaczone z jęz. łacińskiego na język polski, nawiązują bardzo ściśle do chorałowej tradycji, melodyki czy tonalności. Ale są też śpiewy trudniejsze. Mają bardzo rozbudowane melodie, zwłaszcza Offertoria, Graduały a także Antyfony Liturgii Godzin. Wymagają od wykonujących je, uprzedniego przygotowania.

Zaplanowana liturgia

W Wigilię Zesłania Ducha Świętego, 4 czerwca, przygotowujemy liturgię Mszy św., połączoną z czuwaniem, tak jak przewidują to księgi liturgiczne. Czyli są tu czytania, psalmy, uroczyste Chwała, Alleluja i poszczególne części Mszy św., a całość celebracji, jest zwieńczona Litanią do Wszystkich Świętych. Śpiewy towarzyszące poszczególnym częściom Mszy św., są śpiewane w jęz. łacińskim.

Znajomość języka

Nie trzeba specjalnie uczyć się jęz. łacińskiego, poznawać jego gramatykę itd., gdyż dla nas Polaków, jest to język bardzo intuicyjny, ponieważ język Polski w dużej mierze też wywodzi się z kultury łacińskiej. Dlatego czytanie tekstów jest proste – uspokaja ks. Łukasz - Jedyne co widzę, to najczęściej „przeszkadza” akcentowanie słów, ale często jest to też konsekwencją błędnego akcentowania, także w swoim rodzinnym języku. Ale zwracając uwagę na melodykę słów, widzimy niezwykłą jedność jaka istnienie między słowem a muzyką. Dlatego że chorał gregoriański, struktury melodyczne chorału, wywodzą się z melodyki słowa.

Jeśli ktoś nas zapyta w jaki sposób w dawnych wiekach Kościoła, kiedy istniało jeszcze Cesarstwo rzymskie i kiedy jęz. łaciński był językiem powszechnym, w jaki sposób posługiwano się tym językiem? To był to język bardzo śpiewny, wywodzący się z kolei z języka greckiego. I ta śpiewność, w sposób naturalny została przełożona na muzykę, a ona przekazywana była tradycją ustną, bardzo długo, bo około 4-6 wieków po Chr. Od VI w. powstawały pierwsze zapisy chorałowe, jeszcze bezliniowe, tzw. cheironomiczne, a potem rozwijały się bardziej dynamicznie.

Śpiewy na Wigilię

Wbrew pozorom, śpiewów gregoriańskich związanych z Wigilią jest bardzo dużo – twierdzi ks. Łukasz - Kiedyś liturgia trydencka była bardzo rozbudowana i posiadała np.: 6 czytań, odbywała się procesja do chrzcielnicy z poświęceniem wody chrzcielnej – było to nawiązanie do Wigilii Liturgii Paschalnej – gdyż Wigilia Zesłania Ducha Świętego, była traktowana jak Wigilia Paschalna. Stąd też ta procesja i Litania do Wszystkich Świętych - którą my akurat zaśpiewamy przy końcu liturgii - jako czuwanie i ukazanie owocu tego czuwania, jakim są Wszyscy Święci w Kościele.

Uroczystość zaplanowano w kościele św Jana Apostoła na jeleniogórskim Zabobrzu, w sobotę 4 czerwca, o godz. 20.00.

- Zapraszamy na to wspólne przeżywanie Czuwania, zwłaszcza wszystkie grupy, stowarzyszenia nie tylko z Jeleniej Góry, ale i wszystkich chętnych, aby przeżyć wyjątkową liturgiczną celebrację tego święta – zaprasza ks. Kutrowski.

PS.

Warto wiedzieć, że język łaciński ciągle istnieje. Przy stolicy Apostolskiej w 1976 r. pp. Paweł VI powołał fundację Latinitas, która w 2012 r., mocą decyzji pp Benedykta XVI zamieniono na Papieską Akademię Języka Łacińskiego, której zadaniem jest pielęgnowanie, propagowanie i regulowanie użycia języka łacińskiego. W ramach tej działalności, dokonywana jest akomodacja języka do współczesności, trendów czy wynalazków i tworzenie ich nazw z tym języku. Powstał też Mały leksykon nowych słów. W okresie XIX-XX w. powstały też nowe śpiewy łacińskie, które są wykorzystywane w modlitwie Kościoła.