Jedynym sposobem na rozwiązanie konfliktu w ziemi Świętej jest powstanie państwa palestyńskiego i specjalny status historycznej Jerozolimy

Włodzimierz Rędzioch: - Pierwsi przywódcy izraelscy zdawali sobie sprawę z bardzo trudnej i wyjątkowej sytuacji Palestyńczyków. Wystarczy przytoczyć słowa ojca Izraela - Dawida Ben-Guriona, który w rozmowie z Nahumem Goldmannem, przewodniczącym Światowego Kongresu Żydowskiego, powiedział: „Jeżeli byłbym przywódcą arabskim, nigdy bym się nie układał z Izraelem. I jest to oczywiste: zawładnęliśmy krajem... Wywodzimy się z Izraela, ale to było 2 tysiące lat temu, i dlaczego ma to ich obchodzić. Oczywiście, były czasy antysemityzmu i nazizmu, był Hitler i Auschwitz, ale czy to ich wina? Oni wiedzą tylko jedno: przybyliśmy tutaj i ukradliśmy im kraj. Dlaczego mieliby się zgodzić na taki stan rzeczy?”. Czy brak podobnej wrażliwości na oczywisty dramat narodu palestyńskiego wśród obecnych przywódców Izraela nie jest przypadkiem najważniejszą przeszkodą w pokojowym rozwiązaniu konfliktu izraelsko-palestyńskiego?

Prof. Abraham B. Yehoshua: - Naród, który wraca do swej ojczyzny po 2 tysiącach lat - nigdy do tej pory nie zdarzyło się to w historii, to jedyny przykład. Palestyńczycy znaleźli się w związku z tym w sytuacji, jakiej nie spotkał żaden inny naród. Uważam, że to stanowi główne źródło konfliktu na Bliskim Wschodzie. Zasadniczym problemem jest kwestia legalności: na mocy jakiego prawa Żydzi mieli wrócić do Palestyny? Na mocy jakiego prawa Izrael ma istnieć na Bliskim Wschodzie? To sprawia, że konflikt jest tak trudny do rozwiązania. Musimy próbować go zrozumieć - zarówno ze strony Izraelczyków, jak i Palestyńczyków, a różnicę w jego pojmowaniu najlepiej widać na przykładzie kryzysu libańskiego. Weźmy Hezbollah - oni nie walczą o ziemię, ponieważ całe terytorium Libanu jest w rękach libańskich, lecz podnoszą kwestię prawa Izraela do istnienia.
W pierwszych latach działania ruchu syjonistycznego, ok. 1917 r., tzn. gdy została ogłoszona deklaracja Balfoura (lord Arthur James Balfour - brytyjski minister spraw zagranicznych - zaproponował Żydom założenie w Palestynie ich siedziby narodowej - przyp. W. R.), na świecie było ok. 18 mln Żydów, a Palestyńczyków pół miliona. Dlatego pierwszym syjonistom wydawało się, że łatwo będzie zintegrować Arabów w państwie żydowskim. Niestety, Żydzi, którzy zawsze marzyli o swoim państwie, nie przyjechali tutaj. Gdyby po deklaracji Balfoura chociaż pół miliona Żydów osiedliło się w Palestynie, moglibyśmy stworzyć nasze państwo i na pewno wielu Żydów nie padłoby ofiarą holokaustu. Moglibyśmy już wówczas rozwiązać konflikt z Palestyńczykami - albo dzieląc się ziemią, albo integrując ich w jednym państwie.
Ben-Gurion i inni przywódcy zdawali sobie sprawę, że najlepszym rozwiązaniem jest powstanie dwóch państw i dlatego, gdy Narody Zjednoczone wydały w 1948 r. rezolucję, która przewidywała takie właśnie rozwiązanie, zaakceptowali ją, chociaż terytorium, które im zaproponowano, stanowiło tylko małą część Palestyny, głównie obszary pustynne. Po doświadczeniu holokaustu zrozumieliśmy, że musimy mieć własne terytorium i suwerenność. Niestety, Arabowie odrzucili to rozwiązanie i zaczęli walkę. Rozumiem, że z ich punktu widzenia sprawy wyglądały inaczej; mogli nam powiedzieć: „W porządku, Żydzi, jesteście ofiarami holokaustu, ale my z tym nie mamy nic wspólnego. Jedźcie do Europy”. Lecz Żydzi nie mieli żadnego innego miejsca na ziemi oprócz tego skrawka terytorium, którego bronili. Przy czym do wojny w 1967 r. wszystkie siły polityczne w Izraelu były za podziałem Palestyny na dwa państwa.

- Co się stało w 1967 r.?

- Po wojnie w 1967 r. zaczęto odchodzić od tej idei, gdyż uznano, że można zawładnąć całym Wielkim Izraelem (Eretz Israel) i odmówić Palestyńczykom prawa do posiadania państwa. To był wielki błąd i nieszczęście. Bardzo złym posunięciem było budowanie żydowskich osad na terenach palestyńskich. W ostatnich latach większość społeczeństwa izraelskiego znowu popiera ideę podziału Palestyny na dwa państwa. Nie możemy okupować terenów zamieszkiwanych przez Palestyńczyków. Jedynym rozwiązaniem jest powstanie dwóch państw - Ben-Gurion i inni przywódcy izraelscy wiedzieli o tym od samego początku. Również większość Palestyńczyków popiera to rozwiązanie, chociaż niektóre ich żądania są nie do przyjęcia, np. Palestyńczycy domagają się prawa uchodźców do powrotu na terytorium Izraela - nie można tego zaakceptować, gdyż Izrael stałby się w ten sposób drugim państwem palestyńskim. Jak z tego widać, istnieją problemy po obu stronach, ale generalnie rzecz biorąc, większość ludzi w obu narodach jest za istnieniem dwóch państw.

- Arafat jest często krytykowany za to, że nie zaakceptował tzw. porozumienia z Camp David, którego „sponsorem” był prezydent USA. Arafat tłumaczył, że nie mógł go zaakceptować, ponieważ nie przewidywało ono ustanowienia stolicy państwa palestyńskiego w Jerozolimie. Obserwatorzy polityczni zgodnie stwierdzają, że status Jerozolimy jest jednym z głównych problemów do rozwiązania w ramach przyszłego porozumienia izraelsko-palestyńskiego. Stolica Apostolska, ze względu na unikalną rolę tego miasta dla trzech religii monoteistycznych, proponuje, aby historyczna Jerozolima miała specjalny międzynarodowy status. Jaka jest opinia Pana Profesora w tej sprawie?

- Nie wiem, czy Barak (premier Izraela prowadzący rozmowy z Arafatem w Camp David - przyp. W. R.) zdecydowanie sprzeciwiał się ustanowieniu stolicy palestyńskiej w Jerozolimie, lecz uważam, że sednem problemu jest Mount Temple - Góra Świątynna (wzgórze, na którym wznosiła się żydowska świątynia; dzisiaj stoi tam meczet Al-Aqsa - przyp. W. R.). Według mnie, Jerozolimę należałoby podzielić na trzy części: część żydowska byłaby stolicą Izraela, część arabska - stolicą Palestyny, a jerozolimska starówka (Old City) z jej miejscami świętymi powinna się stać czymś w rodzaju Watykanu trzech religii: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Jedynym rozwiązaniem dla historycznej Jerozolimy z jej kościołami, meczetami i synagogami jest zwierzchnictwo międzywyznaniowe.

- Izrael wygrywał wszystkie wojny z Arabami i najprawdopodobniej wygra wojnę z Hezbollahem. Czy nie wydaje się Panu Profesorowi, że każda z tych wojen pomnażała szeregi wrogów Izraela i przyczyniała się do wzrostu nienawiści do Żydów, nie tylko w świecie muzułmańskim...

- Wydaje mi się, że nie wygrywaliśmy wojen, lecz jedynie bitwy. Nie uważam, że każda zwycięska wojna automatycznie zwiększała nienawiść do Żydów. Przed wojną w 1967 r. sam odczuwałem, jak nienawidzili nas Palestyńczycy, Egipcjanie i Jordańczycy - nazywali nas osłami i świniami. Według mnie, słuszna wojna, jak ta w 1967 r., gdy nas zaatakowano, może przygotować teren pod porozumienie pokojowe. Wojna musi być słuszna i usprawiedliwiona moralnie. Dlatego zawsze uważałem, że pierwsza wojna w Libanie w 1982 r. nie była słuszna i zawsze się jej sprzeciwiałem. Obecna wojna w Libanie natomiast jest usprawiedliwiona (co nie oznacza, że popieram każdy rodzaj działań wojennych), ponieważ Hezbollah nie miał prawa nas zaatakować. Oni mają swoją ziemię i są niezależni. Dlaczego porwali naszych żołnierzy i zaatakowali nas?
Wyznam coś Panu. Byłem zwolennikiem jednostronnego wycofania się ze Strefy Gazy. Jednak gdy zlikwidowaliśmy tamtejsze kolonie i bazy wojskowe, Palestyńczycy zaczęli nas obstrzeliwać z opuszczonego terytorium Gazy. Nie ma powodu, by to robili. Dlatego nienawidzę ich za to.

- Mieszka Pan Profesor w Hajfie, mieście Żydów i Arabów. Czy obecny konflikt zmnienił coś w sąsiedzkich stosunkach z Palestyńczykami?

- Hajfa była przykładem pokojowego współżycia Żydów i Arabów. Te trudne dni nie zmieniły sytuacji i nie osłabiły przyjaźni żydowsko-arabskiej. Nie należy zapominać, że w atakach Hezbollahu zginęło wielu Arabów. Poza tym izraelscy Arabowie zdają sobie sprawę, że Hezbollah wyrządza szkodę interesom palestyńskim.

- Mój libański przyjaciel powtarza, że jego kraj stał się ofiarą „zbiorowej kary”. To prawda, że Hezbollah powstał w środowisku libańskich szyitów, lecz dlaczego - aby zwalczyć małą w sumie grupę bojowników - Izrael zamienia w ruinę ten wspaniały kraj, który dopiero co został odbudowany po poprzedniej wojnie?

- Liban to piękny kraj, w którym jestem zakochany. Jest on przykładem wspaniałej kombinacji cywilizacji arabskiej i zachodniej. Poza tym Liban jest państwem świeckim. Libańczycy muszą jednak zrozumieć, że nie ma niezależności i suwerenności bez odpowiedzialności - jeżeli państwo chce być suwerenne, musi odpowiadać za wszystkich swoich obywateli. Nie można dopuścić do stworzenia państwa w państwie, tak jak to uczynił Hezbollah. Władze libańskie nie powinny były dopuścić, by Hezbollah zgromadził 50 tys. rakiet.

- Czy w tej dramatycznej sytuacji możemy być optymistami?

- Mam nadzieję, że w końcu dojdzie do przerwania ognia i na granicy zostaną rozlokowane siły międzynarodowe. Mam również nadzieję, że w tych siłach międzynarodowych będą także polscy żołnierze. Polacy najlepiej wiedzą, ile Żydzi wycierpieli w czasie II wojny światowej, dlatego z radością powitałbym ich tutaj. W obecności sił międzynarodowych zima na Bliskim Wschodzie może być lepsza.

- Dziękując za rozmowę, chciałbym życzyć Panu Profesorowi sprawiedliwego pokoju dla Izraela i dla całego Bliskiego Wschodu.

Modlitwa o pokój

Michale, Aniele pokoju, miej w opiece wszystkie narody. Niech ustaną wszystkie wojny z ich bolesnymi następstwami, a zapanuje pokój. Jak głodny pożywienia, tak my pragniemy pokoju. Tyś zwycięzcą nad buntem i odnowicielem ładu Bożego. Chroń więc dni nasze przed klęską wojny. Zgaś wszelkie konflikty. Daj nam zrozumienie tego, co służy rzeczywiście pokojowi. Wskaż drogę do prawdziwego i całkowitego pokoju: w sobie, między ludźmi i wśród narodów.
P. Wzywamy Cię, przyczyń się za nami!
W. Przyczyń się za nami!

Święty Archaniele, strzeż naszych serc, wprowadź w nie Boży pokój. Niech każdy człowiek zrozumie, że to najcenniejsze dobro, które zastąpi wszystkie inne, a samo niczym nie da się zastąpić, wypływa z pełnienia świętych przykazań, z poddania się woli Bożej. Święty Michale, pomóż nam pełnić wolę Pana tak doskonale, jak Ty ją pełnisz i Twoi poddani Aniołowie, a wówczas będziemy mogli zwyciężyć szatana - sprawcę zła i burzyciela pokoju.
P. Wzywamy Cię, przyczyń się za nami!
W. Przyczyń się za nami!

Strażniku Bożego ładu, spójrz na nasze rodziny, w których wrogie siły zakłócają pokój. Wiele rodzin cierpi z powodu braku harmonii, radości, atmosfery rodzinnego ciepła. Zniknęła jedność wśród małżonków i pełne szacunku przywiązanie dzieci do rodziców.
Nasz Patronie, pomóż odbudować pokój w rodzinach, umocnij je w jedności i strzeż Bożych praw. Bądź podporą dla rodziców i obrońcą ich autorytetu.
P. Wzywamy Cię, przyczyń się za nami!
W. Przyczyń się za nami!

Święty Aniele, polecamy Ci nasze parafie, wsie, miasta i narody. Oświeć tych, którzy sprawują rządy, kieruj ich zamiarami. Ucisz w społeczeństwie wszelkie konflikty i niepokoje. Umocnij wśród ludzi więzy braterstwa. Spraw, aby nasz kraj był wspólnotą pokoju. Niech pokój zapanuje na całym świecie, aby wszystkie narody mogły żyć w upragnionej wolności.
P. Wzywamy Cię, przyczyń się za nami!
W. Przyczyń się za nami!

Pomimo pokojowych układów i umów, świat wciąż jest rozdarty i skłócony. Pełno w nim nienawiści i lęku. Ludzie boją się nowej wojny, nieludzkiej przemocy i zagłady. Święty Michale Archaniele - wysłanniku Boga miłości - okaż swą zwycięską moc i obroń świat przed tragedią wojny, rozpaczy i nienawiści. A szatana - sprawcę wszelkiego zła, niepokojów, rozbicia i niezgody, mocą Bożą strąć do piekieł.
P. Wzywamy Cię, przyczyń się za nami!
W. Przyczyń się za nami!

Władco zwycięstwa, spraw, prosimy, niech się znowu spełnią słowa Objawienia: „Michał i Aniołowie jego walczyli ze Smokiem i Smok walczył i Aniołowie jego, lecz nie przemogli” (por. Ap 12,7-8).
Święty Michale, Aniele pokoju, prowadź nas szczęśliwie ku wiecznej Ojczyźnie. Amen.