Już po raz dwudziesty drugi, w święto Matki Bożej z Lourdes, obchodzony jest Światowy Dzień Chorego, którego temat w tym roku brzmi: Wiara i miłosierdzie: «My także winniśmy oddać życie za braci» (1 J 3,16). W tegorocznym Orędziu papież Franciszek przypomina chorym i tym wszystkich, którzy zapewniają im opiekę i leczenie, o potrzebie chrześcijańskiego przeżywania cierpienia i choroby, wskazując na krzyż i wiarę jako siłę oświecającą, umacniająca i przynosząca nadzieję. Ojciec św. wskazując na postawę Maryi „Matki wszystkich chorych i cierpiących” oraz Miłosiernego Samarytanina, zwraca uwagę na potrzebę czułości i miłosierdzia naznaczonego szacunkiem i delikatnością w relacji do chorych.

Orędzie skierowane jest do chorych, ale także do tych, którzy na różny sposób towarzyszą im w ich cierpieniu: rodziny, znajomych, wolontariuszy. Refleksja tych dni skierowana jest również do pracowników służby zdrowia oraz do tych, którzy tworzą politykę zdrowotną państwa. Papież przypomina fakt, że „kiedy z czułością podchodzimy do osób potrzebujących leczenia, to niesiemy nadzieję i uśmiech Boga w przeciwieństwa świata”. Tym samym Ojciec św. zachęca do chrześcijańskich i głęboko ludzkich relacji w kontaktach z chorymi i cierpiącymi.

1. Współczesna sytuacja chorych i cierpiących

Z okazji Światowego Dnia Chorego należy spojrzeć na sytuację chorych, cierpiących, niepełnosprawnych, osób w podeszłym wieku w szerszym kontekście. Franciszek w adhortacji Evangelii gaudium, w rozdziale IV poświeconym społecznemu wymiarowi ewangelizacji, zawarł ważne myśli dotyczące potrzeby włączania ubogich w życie społeczne. Niewątpliwie do tej grupy należą także chorzy, zwani jeszcze nie tak dawno pacjentami (łac. patior - passus sum - cierpieć, doznawać, odczuwać), a dziś klientami. Nie jest to tylko zmiana terminów, ale mentalności i podejścia do chorych. Pacjentem był każdy chory, klientem zaś jest ten, który uczestniczy w grze rynkowej kierującej się logiką: podaż- popyt, zysk-strata. A może w niej uczestniczyć, gdy ma pieniądze. W tej niezdrowej, antyludzkiej sytuacji, Papież zachęca, aby chrześcijanie i ludzie dobrej woli oraz wrażliwego serca razem z Bogiem słuchali krzyku ubogich, a wśród nich chorych (nr 187), bowiem „«Kościół, kierując się Ewangelią miłosierdzia i z uwagi na miłość do człowieka, wsłuchuje się w wołanie o sprawiedliwość i ze wszystkich sił chce na nie odpowiedzieć»” (nr 188). Dlatego też Ojciec św. pisze wprost o „imperatywie słuchania krzyku ubogich”, który „staje się w nas rzeczywistością, gdy wzruszamy się do głębi wobec cierpienia drugiego człowieka” (nr 193).

2. Czas usłyszeć krzyk chorych

Ten krzyk wznoszony jest także w stronę służby zdrowia i ministerstwa zdrowia, które nie potrafią należycie towarzyszyć choremu, traktując go tylko i wyłącznie jako klienta, który albo przynosi zyski i jest w polu uwagi, albo jako biedak zostaje na jej marginesie. Polska polityka zdrowotna jest mentalnie chora i organizacyjnie niewydolna, czego dobitnym i symbolicznym wyrazem jest tragiczna historia mieszkańca Zabrza, który wyszedł do przychodni, aby zmierzyć sobie ciśnienie i czekając przez godzinę na krześle naprzeciwko rejestracji nie doczekał się pomocy lekarskiej, umierając w tejże przychodni. W związku z takimi patologicznymi sytuacjami Papież przypomina państwu i każdemu człowiekowi o preferencyjnej opcji na rzecz ubogich, czyli zdolności dostrzegania drugiego człowieka w potrzebie (owego ewangelicznego bliźniego) i skutecznego zaradzania tej sytuacji.

„Ta pełna miłości uwaga - pisze Franciszek w Evangelii gaudium, jest początkiem prawdziwego zatroskania o jego osobę i poczynając od niej, pragnę szukać skutecznie jego dobra (...). Autentyczna miłość jest zawsze kontemplatywna, pozwala nam służyć drugiemu nie z konieczności lub próżności, ale ponieważ jest piękna, niezależnie od pozorów. «Z miłości bowiem, która sprawia, że ktoś staje się nam miły, udzielamy mu czegoś darmo». Ubogi, gdy jest kochany, «uważany jest za coś cennego», a to odróżnia opcję na rzecz ubogich od jakiejkolwiek ideologii, od jakiejkolwiek próby posługiwania się ubogimi w celach osobistych lub politycznych. Jedynie poczynając od tej realnej i serdecznej bliskości, możemy odpowiednio im towarzyszyć na ich drodze wyzwolenia” (nr 199).

3. Świat ludzkiego cierpienia i choroby wyzwaniem dla polityki i ekonomii

Ojciec Święty, wołając o poprawę sytuacji ubogich, w tym chorych, niepełnosprawnych, oraz ludzi starszych wiekiem, przypomina politykom, że autentyczna polityka to „jedna z najcenniejszych form miłości, ponieważ szuka dobra wspólnego” (nr 205). Papież upomina równocześnie ludzi ekonomii, którzy kierując się doktryną neoliberalizmu, urzeczywistniają „ekonomię wykluczenia”, będącą źródłem „kultury odrzucenia” i marginalizacji coraz szerszych grup społecznych. „Wykluczeni nie są «wyzyskiwani», ale są odrzuceni, są «niepotrzebnymi resztkami»” (nr 53). Dlatego też Franciszek przypomina podstawową prawdę, że „ekonomia, jak wskazuje samo słowo, powinna być sztuką dochodzenia do odpowiedniego zarządzania wspólnym domem, jakim jest cały świat” (nr 206).

Światowy Dzień Chorego jest wołaniem do polityków i ekonomistów, aby w chorym i cierpiącym człowieku dostrzegali bliźniego, a nie klienta, czy też niewygodny problem. Jest on okazją, aby ludzie głośno i stanowczo powiedzieli za papieżem Franciszkiem: „«nie» dla ekonomii wykluczenia”, „«nie» dla nowego bałwochwalstwa pieniądza”, „«nie» dla pieniądza, który rządzi, zamiast służyć”, nie dla „kultury odrzucenia” i „globalizacji obojętności”(nr 53-58).