„Tu jest cudnie wiosną, latem, jesienią i zimą”
Jak wygląda kraj, w którym urodził się Andersen? Współczesna Dania kojarzy się z najstarszym - istniejącym do dziś - królestwem świata, liczącym ponad 1000 lat. To niewielkie państwo o powierzchni 43 tys. km2 położone jest na Półwyspie Jutlandzkim i ponad 400 wyspach. Należą do niego również terytoria autonomiczne: Wyspy Owcze i największa wyspa świata - Grenlandia. Dania jest wiodącym krajem w dziedzinie ochrony przyrody. To tutaj w 1971 r. utworzono pierwsze Ministerstwo Ochrony Środowiska. Do dzisiaj przepisy związane z ekologią są rygorystycznie przestrzegane. Stałym elementem malowniczego krajobrazu są „pola” nowoczesnych wiatraków - elektrowni wykorzystujących energię wiatru. Najpopularniejszym środkiem lokomocji jest rower, a oznaczonych ścieżek rowerowych jest więcej niż szos. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku powstały tu pierwsze osiedla dla alergików.
„Moja ojczyzna - Dania jest krajem prawdziwej poezji”
Ojczyzna Andersena jest wyjątkowo bogata w zamki, pałace i dwory, muzea, skanseny i parki rozrywki. Świat złożony z 33 milionów klocków Lego (słynny Legoland w Billund), ogrody Tivoli w Kopenhadze, najstarszy na świecie lunapark w Klampenborgu, park safari na wyspie Lolland - to tylko niektóre z duńskich atrakcji wpływających na specyfikę tego kraju. Klimat Danii tworzą również niezwykłe muzea. Warto wspomnieć niektóre z nich: Muzeum Rekordów Guinnessa i muzeum „tytoniowe” w Kopenhadze, Klub Podróżników z pamiątkami z eskapad w Helsingor, Muzeum Rafantynek (miniatrowych modeli okrętów umieszczonych w butelkach) w Aroskobing czy Muzeum Łodzi Wikingów w Roskilde. Ciekawostką kopenhaskiego ratusza jest astronomiczny „zegar świata” z kalendarzem na 570 lat, pokazujący z wielką dokładnością m.in. czasy lokalne, orbity planet, zaćmienia Słońca i Księżyca. Chociaż Andersen żył 200 lat wcześniej i nie mógł zobaczyć tego, co widzi współczesny Duńczyk, atmosfera, w której dorastał, była nie mniej niezwykła.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Reklama
„Nawet nie marzyłem o takim szczęściu wówczas, gdy byłem brzydkim kaczątkiem”
Postać Andersena obrosła wieloma legendami. Podawane są różne wersje jego życiorysu. Wiemy na pewno, że urodził się 2 kwietnia 1805 r. w Odense na wyspie Fionia. Biedni rodzice - szewc i praczka, obłąkany dziadek, wczesna śmierć ojca, ciężkie warunki materialne oraz osamotnienie i liczne kompleksy małego Christiana - to wszystko stało na drodze do realizacji jego marzeń o sławie. Wyśmiewany i odtrącany przez rówieśników i niektórych nauczycieli, tworzył własny, wymyślony świat. Bolesne doświadczenia przeplatały się w jego życiu z radosnymi chwilami, których dostarczali mu w dzieciństwie głównie ojciec i babka. Rozwijali jego wyobraźnię, opowiadając mu fantastyczne historie zaczerpnięte z baśni ludowych.
Mając 14 lat, przybył do Kopenhagi. Tam również doznał wielkiej biedy i upokorzeń. Upór i - mimo wszystko - szczęście sprawiły, że po wielu trudach uzyskał stypendium królewskie, umożliwiające mu dalszą naukę i rozwijanie talentu literackiego. Liczne podróże Andersena po świecie zaowocowały przyjaźniami wpływowych osób, a z czasem jego twórczość stała się lepiej znana za granicą niż w kraju. W Danii doceniono go dopiero pod koniec życia. Chociaż pozostał człowiekiem samotnym i często popadał w depresję, udało mu się spełnić marzenia. Zmarł w Kopenhadze 4 sierpnia 1875 r. jako honorowy obywatel zarówno tego miasta, jak i rodzinnego Odense. „Tam już nie było ani chłodu, ani głodu, ani strachu - był bowiem u Boga”.
„Jestem tym, któremu Bóg dozwolił ponieść drukiem przez cały szeroki świat słowa: Dania i duńskie”
H. Ch. Andersen był prozaikiem, poetą i dramaturgiem. Debiutował w 1822 r. zbiorem opowiadań Młodzieńcze próby. Napisał ponad 30 sztuk teatralnych, kilka tomików wierszy, parę powieści, liczne szkice z podróży. Popularność przyniosła mu powieść Improwizator, ale prawdziwą drogę do sławy utorowały mu, traktowane przez niego marginesowo, baśnie. Stworzył ich ok. 150. Wiele jego utworów zawierało elementy autobiograficzne. Natchnienie dawały mu słynne zamki i rezydencje duńskie, legendy i sagi skandynawskie, wspomnienia z dzieciństwa.
Baśnie Andersena dostarczają wielu wzruszeń, uczą altruizmu, promują cnoty łagodzące obyczaje i czyniące życie przyjemniejszym. Poetyckie opisy wyrabiają poczucie piękna i rozwijają wyobraźnię dzieci. Szczególnie ważne w nich są odniesienia do Boga - to Bóg pozwala, by wykiełkowało ziarenko grochu, to On sprawia, że w lesie rosną dzikie jabłka i Jemu za wszystko mamy dziękować. Autor nie unika trudnych tematów. Pisze o sprawach ważnych, nawet o śmierci, podkreślając, że nie należy się jej bać, trzeba jednak otrzymać dobrą „cenzurę” z życia... Nie można jednak czytać utworów Andersena bezkrytycznie. Wymagają one dostosowania do wieku dziecka oraz wprowadzenia i wyjaśnienia ze strony rodziców.
Baśnie Andersena zostały przetłumaczone na 80 języków. W Polsce doczekały się wielu wydań, z których najlepiej znane są te ilustrowane rysunkami Jana Marcina Szancera. Jednak dopiero w bieżącym roku mają być wydane baśnie tłumaczone bezpośrednio z języka duńskiego.
„Z rzeczywistości rodzi się najpiękniejsza baśń w świecie”
Andersen został uznany za twórcę nowoczesnego duńskiego języka literackiego, a jego baśnie stały się inspiracją dla innych pisarzy. Dania uczciła swojego najsłynniejszego obywatela wieloma pomnikami, tablicami i nazwami ulic. Dom w Odense, w którym pisarz przyszedł na świat, to obchodzące w tym roku swoje stulecie Muzeum Andersena. Drugim ważnym miejscem w tym mieście jest „dom dzieciństwa Andersena” (mieszkał w nim od 2. do 14. roku życia). Coroczne festiwale w parku i skansenie Odense gromadzą dzieci, które odgrywają w różnych językach sceny z utworów Andersena.
Również w Kopenhadze w wielu miejscach możemy zobaczyć ślady pobytu Andersena oraz spotkać bohaterów jego baśni - w Muzeum Figur Woskowych (wśród 200 najpopularniejszych osobistości świata) i w bajkowym ogrodzie Tivoli. Calineczka, biedna dziewczynka z zapałkami, Kaj i Gerda, księżniczka na ziarnku grochu - to tylko niektóre postacie, które powołał do życia najsłynniejszy na świecie Duńczyk, najsłynniejszy na świecie bajkopisarz. Bohaterką jego baśni jest również kopenhaska Syrenka, będąca symbolem miasta i najbardziej znanym pomnikiem. Siedzi na skałach nad brzegiem morza od 1913 r., patrząc z tęsknotą w dal. H. Ch. Andersen z pewnością czasem przysiada koło niej...
