Wieś Binarowa k. Biecza została założona na prawie niemieckim przez króla Kazimierza Wielkiego w 1348 r. Pierwszy kościół wzniesiono ok. 1400 r., o czym wspomina Jan Długosz w "Liber beneficjorum". Kościół ten spłonął pod koniec XV w. Przed 1500 r. wybudowano nową świątynię, która w świetnym stanie zachowała się do dzisiaj. O jej pięknie świadczy fakt, że kandyduje do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO.

Parafia oficjalnie liczy ok. 1800 wiernych, chociaż tak naprawdę jest o wiele mniej osób ze względu na wyjazdy do pracy zagranicą. Z parafii pochodzi 11 kapłanów i 5 sióstr zakonnych. Od 10 lat obowiązki proboszcza pełni ks. kan. Marek Szady.

Klejnot architektury drewnianej

Fundatorem binarowskiej świątyni był prawdopodobnie Piotr Tycz z Biecza, gdyż w księgach parafialnych widnieje jego nazwisko jako fundatora ołtarzy. Wzniesiona pod koniec XV w. lub na początku XVI w. drewniana, gotycka świątynia jest jednonawowa o konstrukcji zrębowej, obita gontem. Dach na razie pokryty jest blachą, ale w niedalekich planach jest jej wymiana na gont.

Pod koniec XVI w. dobudowano wieżę, a w latach 1641-50 kościół był całkowicie przebudowany i odnowiony. Od północnej strony dobudowano kaplicę Aniołów Stróżów (nazwaną tak ze względu na polichromię wnętrza, którą całkowicie wypełniają wizerunki aniołów). W 1890 r. cały kościół został pokryty blachą i gontem. Dla ułatwienia pracy połączono wtedy wieżę z główna bryłą kościoła jednym dachem, niszcząc tym samym piękną i oryginalną konstrukcję wieży.

Obecnie przywracany jest kościołowi pierwotny wygląd, chociaż prace prowadzone są powoli, bo parafia boryka się z kłopotami finansowymi. Wszyscy zachwycają się wyglądem świątyni, ale finansowej pomocy nie ma, a tak mała parafia nie jest w stanie udźwignąć kosztów renowacji. Jedyne, co parafia może dać, to drewno, ale do wszelkich prac przy kościele wymagani są fachowcy. Do prac przygotowawczych parafianie przychodzą bardzo chętnie, bo zdają sobie sprawę, jak piękny zabytek mają u siebie. Prace renowacyjne prowadzone są od 1992 r.

Urzekająca jest polichromia wnętrza, zachowana doskonale od XVI w. Pokrywa niemal całe wnętrze świątyni. Najstarsze malowidła to późnogotyckie ornamentalne i patronalne polichromie na sufitach i w prezbiterium. Barokowa polichromia z lat 1643-50 pokrywająca ściany kaplicy, nawy i prezbiterium ukazuje alegorie i sceny nowotestamentowe, np. pod chórem umieszczone są sceny ilustrujące kolejne wezwania modlitwy

Ojcze nasz. Zakrystia zdobiona jest malowidłami ściennymi ornamentalnymi z 1670 r.

Na uwagę zasługuje także późnogotycka kamienna chrzcielnica z 1522 r. z barokową pokrywą z XVII w., barokowa ambona w prezbiterium, pięknie rzeźbione i malowane ławki oraz konfesjonały, malowane klęczniki, a także gotycki dzwon z XV w.

Remontu wymaga także 100-letni dom parafialny. Do tej pory udało się zrobić nowe ogrodzenie oraz nowy ołtarz polowy.

Binarowska Pani

W lewym bocznym ołtarzu umieszczony jest łaskami słynący obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, tzw. Piaskowej. Wierni nazywają ten wizerunek Matką Bożą Binarowską. Według miejscowych podań, obraz ten ofiarował ok. 1665 r. król Jan Kazimierz za pomoc przy fortyfikowaniu Biecza. Niestety, brak jest dokumentów potwierdzających prawdziwość tego przekazu.

Ludzie od wieków mają szczególny kult Matki Bożej w tym wizerunku. Obecnie w każdą trzecią niedzielę miesiąca odprawiana jest specjalna nowenna, w czasie której zanoszone są prośby i podziękowania do Binarowskiej Pani. Prowadzona jest także Księga Łask.

W głównym ołtarzu, misternie wykonanym, późnorenesansowym ( I poł. XVII w.) znajduje się rzeźba Matki Bożej z Dzieciątkiem datowana na wiek XV oraz figury Świętych Piotra i Pawła. Widoczne jest wielkie podobieństwo do ołtarza w kościele w Bieczu, z czego można wnioskować, że wykonywali go ci sami artyści.

W tutejszym muzeum parafialnym znajduje się jeszcze wiele obrazów, które kiedyś zdobiły ściany binarowskiego kościoła, np. Matka Boża Kwietna, Gromniczna, Szkaplerzna, Karmiąca, Pod Krzyżem Stojąca. Są także liczne rzeźby przedstawiające Maryję.

Maryjny charakter parafii potwierdza także uroczyste obchodzenie wszelkich świąt maryjnych, codzienna modlitwa różańcowa wielu członków Żywego Różańca oraz z wielkim nabożeństwem śpiewane Godzinki o Niepokalanym Poczęciu. Każde nabożeństwo do Matki Bożej rozpoczyna się pieśnią Gwiazdo śliczna wspaniała, Binarowska Maryjo.

Parafia ma własne, ciekawe tradycje np. na wiosnę okoliczni gospodarze przyjeżdżają pod kościół traktorami, by prosić o ich poświęcenie i błogosławieństwo przed rozpoczęciem prac polowych. Przynoszą również ziemniaki sadzeniaki, prosząc o błogosławieństwo w urodzajach. Jak we wszystkich parafiach, w Wielką Sobotę przychodzą do świątyni dzieci ze święconką, ale charakterystyczne jest to, że prawie każdy zostawia " coś" na wielkanocny stół dla strażaków pełniących służbę przy Grobie Bożym.

Ponadto w parafii liczna jest grupa ministrantów i lektorów, aktywnie działają także grupy duszpasterskie - Zespół Synodalny, Akcja Katolicka, KSM, Grupa Misyjna oraz schola.

Kościołem w Binarowej od lat zachwycają się artyści. Zachowały się szkice kościoła oraz elementów wnętrza wykonywane przez Stanisława Wyspiańskiego, w poezji swój zachwyt wyraził m. in. Miron Białoszewski, pisząc Starą pieśń na Binarową.