W zabytkowym romańskim kościele św. Mikołaja w Imielnie zakończyły się prace archeologiczne oraz inwentaryzacyjne. Wcześniej w świątyni odkryto fundamenty - relikty kościoła romańskiego, które wstępnie datowane są na przełom XI i XII wieku. To pokazało, że początki kościoła są o 100 lat starsze, niż dotychczas przypuszczano.

Pierwszymi znanymi z nazwiska właścicielami Imielna byli Porajowie, prawdopodobnie potomkowie czeskiego rycerza Poraja, brata samego św. Wojciecha.

Kościół powstał ok. 1224 r. w kręgu oddziaływań architektury cysterskiej, której ośrodek (i pierwszy w Polsce klasztor) znajdował się w pobliskim Jędrzejowie. Świątynię w Imielnie wznieśli z kamiennych ciosów wapienia pińczowskiego, budowniczowie cysterscy Jędrzejowa. Wprawdzie bryłę kościoła zakłócają dziś dobudówki, wykonane w XV i XVII w., zachował się natomiast układ wnętrza. Zewnętrzna ściana południowej kaplicy posiada cenną XV-wieczną płaskorzeźbę, której średniowieczny autor symbolicznie odniósł się do Zmartwychwstania. W fachowej dokumentacji konserwatorskiej pojawia się określenie Przedstawienie Chrystusa na tle Arma Christi, czyli – narzędzi Jego męki. Wokół obnażonego do pasa Jezusa artysta wyrzeźbił ramię krzyża, bicze i młotek.

Romański charakter kościoła najpełniej oddaje prezbiterium. Kościół posiada także cenne polichromie autorstwa Tadeusza Brzozowskiego i jego żony Barbary Gawdzik-Brzozowskiej, inspirowane surrealizmem i twórczością Tadeusza Kantora, którego Brzozowski był współpracownikiem.

W przeprowadzonych ostatnio badaniach wykorzystano m.in. metodę georadarową. Jak informuje archeolog Andrzej Gołembnik, udało się skompletować skaningi i pomiary geofizyczne. Całość materiału została już przekazana do Świętokrzyskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Udało się też stworzyć bazę pod przyszłe badania. Wykonano skanowanie laserowe całego obiektu, dzięki czemu uzyskano przestrzenny model z dokładnością milimetrową oraz badania geofizyczne, które potwierdziły obecność romańskiego kościoła pod posadzką obecnego kościoła w Imielnie.

Wykonane zostały również badania magnetyczne, które potwierdziły przy kościele obecność mocno zdewastowanego stanowiska archeologicznego.

Fundamenty kościoła z przełomu XI i XII wieku odkryto podczas wymiany posadzki i prac termomodernizacyjnych.

A.D.