Teresa Margańska (KAI): Dzień Islamu w Kościele katolickim już po raz drugi odbywa się w Białymstoku. Co zadecydowało o wyborze miejsca?

Bp Henryk Ciereszko: – Duże znaczenie miał fakt, że Podlasie jest najliczniejszym skupiskiem Polskich Tatarów, a oni stanowią czytelny wzór współpracy, a nie konfrontacji i współzawodnictwa. Obecność w naszym kraju społeczności Polskich Tatarów, ich wpisanie się w życie społeczne, kulturalne, polityczne, przy zachowaniu odrębności religii, uszanowanej przez polskie prawo wyznaniowe, wytworzyła pewien model współistnienia, kontaktów, dialogu i współpracy.
Budowana na tej bazie idea kontaktów i współpracy katolików i muzułmanów, skonkretyzowała się w postaci Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów, powołanej do istnienia w 1997 r. Fakt ten nie mógł nie mieć znaczenia dla pionierskiej inicjatywy w skali Kościoła powszechnego, kiedy to w 2000 r. biskupi polscy ustanowili obchody Dnia Islamu w Kościele katolickim w Polsce. Od tego roku Dzień ten obchodzony jest każdorazowo 26 stycznia, po zakończeniu Tygodnia Ekumenicznego. Dzień ten, jego przygotowanie i przeprowadzenie, jest odtąd głównym wydarzeniem w skali roku w działalności Komitetu ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi.

- Jakie są główne cele działalności tego Komitetu?

- – Działający w ramach Rady Komitet ds. Dialogu z Religiami Niechrześcijańskimi skupia się na relacji do religii niechrześcijańskich, z wyłączeniem judaizmu, a głównie relacji z islamem, choć otwarty jest na inne religie. Ta specyfika jego działalności wynika z obecności w Polsce muzułmanów, głównie polskich Tatarów, a w znikomym procencie wyznawców innych religii.
Inspiracją dla poczynań Komitetu są ustalenia i wskazania Papieskiej Rady, kierowane także wprost pod jej adresem, jak np. przesłania Rady do wyznawców islamu i innych religii w związku z ich dorocznymi świętami czy ważnymi wydarzeniami ich życia religijnego.

- Tegoroczne obchody będą przebiegać pod hasłem: „Chrześcijanie i muzułmanie: od współzawodnictwa do współpracy”...

- – Tak, w jego treści jest przyznanie, że duch współzawodnictwa często naznaczał w przeszłości relacje między wyznawcami obu religii, co przynosiło negatywne konsekwencje w postaci agresywnych konfrontacji, zazdrości, napiętych stosunków i wzajemnych oskarżeń. To właśnie współzawodnictwo zawsze deformowało obraz zarówno samych religii, jak i ich wyznawców oraz sprzyjało upatrywaniu w religiach nie źródeł pokoju, ale przemocy i napięć. Dlatego w przesłaniu kierowany jest apel do chrześcijan i muzułmanów, ażeby przez przywołanie bliskich sobie wartości religijnych i moralnych, uznając zarazem istniejące różnice, ale okazując szacunek wobec nich, w ten sposób dążyli do skutecznej współpracy dla dobra wspólnego.

- Czy taka otwartość zawsze miała miejsce w historii?

- – Idea i praktyka dialogu międzyosobowego, w wielu płaszczyznach życia i działalności człowieka, różnych społeczności i narodów, a także dialogu międzyreligijnego, wpisała się współcześnie w naszą rzeczywistość. Dialog jako rozmowa zawsze towarzyszył człowiekowi w jego dziejach. Bez rozmowy nie ma bowiem kontaktów interpersonalnych, porozumienia, współpracy, rozwoju, ogólnie życia społecznego.
Bolesne doświadczenia przeszłości, w różnych płaszczyznach relacji międzyludzkich, międzynarodowych, międzyreligijnych, w postaci wojen, konfliktów, wrogiej izolacji uświadomiły ludzkości konieczność budowania postaw wzajemnego uszanowania, porozumienia, dialogu, w tym dialogu między wyznawcami różnych religii.
Chrześcijaństwo, a w nim wyznanie katolickie, ze swej natury otwarte jest na dialog ze światem, strukturami państwowymi i społecznymi, tym bardziej z innymi wyznaniami chrześcijańskimi i religiami pozachrześcijańskimi. Rozkwit dialogu Kościoła katolickiego ze światem, w tym z innymi religiami, bardzo wyraźnie ujawnił się po soborze Watykańskim II.
Duch nauczania Soboru Watykańskiego jest przesiąknięty ideą otwartości, twórczego odniesienia i dialogu ze światem. Natomiast programowym dokumentem soborowym odnoszącym się do dialogu międzyreligijnego jest Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate. Dokument ten stwierdza, że Kościół katolicki nic nie odrzuca z tego, co w religiach jest prawdziwe i święte. Postuluje, aby katolicy „z roztropnością i miłością przez rozmowy i współpracę z wyznawcami innych religii, dając świadectwo wiary i życia chrześcijańskiego, uznawali, chronili i wspierali owe dobra duchowe i moralne, a także wartości społeczno-kulturowe, które u tamtych się znajdują”. Niemniej, przy swej wielkiej otwartości na inne religie, Kościół katolicki, nie zapomina o swej misji wobec narodów, powierzonej uczniom Chrystusa, i jak naucza dokument: „obowiązany jest głosić bez przerwy Chrystusa, który jest «drogą, prawdą i życiem» (J 14, 6), w którym ludzie znajdą pełnię życia religijnego i w którym Bóg wszystko z sobą pojednał”.
Wielką zasługę ponoszą w tym dziele ostatni papieże, począwszy od Jana XXIII po Ojca Świętego Franciszka.
Rozmawiała Teresa Margańska
***
Główne obchody Dnia Islamu już po raz drugi odbędą się 26 stycznia w Białymstoku. Spotkanie odbędzie się w Centrum Wystawienniczo-Konferencyjnym przy ul. Kościelnej 1A. Rozpocznie się o godz. 14.00. Na program złożą się czytanie fragmentów Ksiąg Świętych, Pisma Świętego i Koranu, oraz dwugłos chrześcijańsko-muzułmański, w którym jezuita o. Zygmunt Kwiatkowski, wieloletni misjonarz na Bliskim Wschodzie, opowie o sytuacji religijnej w Syrii, zaś Artur Konopacki z Rady Wspólnej Katolików i Muzułmanów przedstawi doświadczenie polskich Tatarów. Odmówione też zostaną modlitwy: du’a – muzułmańska modlitwa spontaniczna i modlitwa wiernych zakończona modlitwą „Ojcze nasz” i przekazany zostanie znak pokoju.
Dzień Islamu organizowany jest przez Komitet ds. Dialogu z Religiami Niechrześciajńskimi przy współpracy z Radą Wspólną Katolików i Muzułmanów oraz Muzułmańskim Związkiem Religijnym w Polsce, zrzeszającym Polskich Tatarów.