Reklama

Od niedzieli czarnej do niedzieli zielonej

Niedziela śmiertelna, czarna, biała, kwietna i przewodnia - starsi czytelnicy z pewnością wiedzą, co oznaczają te nazwy. Młodsze pokolenie nie zawsze potrafi wyjaśnić, skąd się wzięły. Przypomnijmy więc, dlaczego poszczególne niedziele, związane z Wielkim Postem i okresem paschalnym, zyskały za sprawą liturgii i ludowej mądrości takie określenia.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

IV Niedziela Wielkiego Postu znana jest powszechnie pod nazwami: czarna niedziela, śmiertelna niedziela i śródpoście. W dwóch pierwszych określeniach wyraźnie pobrzmiewają echa pogańskich tradycji przywoływania wiosny. Dawniej w wyobrażeniach polskiego ludu był to bowiem dzień walki zimy z wiosną. Pory roku walczyły z sobą na śmierć i życie - stąd niedziela śmiertelna. Ze względu na kolory żałoby, czarny i biały, śmiertelną niedzielę nazywano także czarną niedzielą i białą niedzielą. Tradycja chrześcijańska jednak zdecydowanie częściej białą niedzielą nazywa I niedzielę po Niedzieli Wielkanocnej, o czym za chwilę. W czarną niedzielę nasi przodkowie, zmęczeni długą zimą, pragnęli pomóc wiośnie w walce z jej poprzedniczką i w ramach porachunku niszczyli marzannę, kukłę symbolizującą zimę lub śmierć. Miejsce marzanny zajmowało „nowe latko” lub dziewanna, symbole życia. Dzisiaj zwyczaj topienia marzanny kultywujemy w pierwszy dzień wiosny, 21 marca. Inna nazwa IV niedzieli w Wielkim Poście - śródpoście, rzadziej półpoście - wywodzi się już z tradycji chrześcijańskiej i oznacza po prostu środek Wielkiego Postu. Wystarczy spojrzeć do kalendarza, aby sprawdzić, czy wszystko się zgadza.
Kwietna niedziela to Niedziela Palmowa, rozpoczynająca Wielki Tydzień. W tym dniu obchodzimy pamiątkę wjazdu Pana Jezusa do Jerozolimy w celu dokonania przez Niego w ostatnich dniach życia zbawczego misterium. Określenie „kwietna” pochodzi od tego, że niedziela ta wypada najczęściej w kwietniu, kiedy pokazują się pierwsze kwiaty. W tym roku Niedzielę Palmową obchodzimy 20 marca ze względu na wczesny termin Wielkanocy. Inna nazwa Niedzieli Palmowej to niedziela wierzbna. Pochodzi ona od wierzbowych gałązek z baziami, wplecionych w kolorowe palmy, które przynosimy do kościoła, poświęcamy na początku liturgii i nosimy w procesjach na znak powitania Jezusa przez jerozolimski lud. W Niedzielę Palmową podczas Mszy św. śpiewana jest Pasja.
Następna niedziela, już po świętym Triduum, to oczywiście Wielka Niedziela. Dzień Zmartwychwstania Pana Jezusa jest największym, najstarszym i najbardziej uroczyście obchodzonym przez chrześcijan świętem. Sobór Nicejski w 325 r. ustanowił termin obchodów Wielkanocy w pierwszą niedzielę po pierwszej pełni księżyca zaraz po wiosennym zrównaniu dnia z nocą, przypadającym (co ostatecznie ustalono w VIII w.) 21 marca. Wielkanoc wypada więc między 22 marca a 25 kwietnia (w tym roku 27 marca). Z kart Ewangelii wiemy, że Chrystus zmartwychwstał podczas trwania święta Paschy, którą Żydzi obchodzili na pamiątkę wyjścia Narodu Wybranego z niewoli egipskiej do Ziemi Obiecanej 14. dnia ruchomego księżycowego miesiąca Nissan (odpowiednik czasu przypadającego na część marca i kwietnia w kalendarzu gregoriańskim). Z Wielką Niedzielą i innymi dniami bezpośrednio połączonymi z paschalnym misterium przejścia ze śmierci do życia związane są przede wszystkim bogate, uroczyste obrzędy kościelne, ale również liczne zwyczaje ludowe. Niedziela Wielkanocna rozpoczyna 50-dniowy okres paschalny, a kolejne niedziele tego okresu nazywane są w odnowionej liturgii Soboru Watykańskiego II „niedzielami Wielkanocy”.
Niedziela przewodnia to II Niedziela Wielkanocy. Popularnie uważa się, że niedziela jest „przewodnia”, bo jest pierwsza po Wielkiej Niedzieli, ale w istocie określenie „przewodnia” odwołuje nas do zwyczaju silnie zakorzenionego w tradycji prawosławnej. Wyznawcy prawosławia uznają ten dzień za „Wielkanoc Umarłych”. Sądzą, że modlitwa i odpowiednie zabiegi, przypominające prastare przedchrześcijańskie wiosenne obrzędy zaduszne (zanoszenie na groby pisanek i jedzenia, spotkania, zabawy i poczęstunek na cmentarzach po nabożeństwach w cerkwi) pomagają „wyprowadzać” czy „wywodzić na tamten świat przebywające na ziemi dusze zmarłych”. Przewodnią niedzielę powszechnie nazywa się także białą niedzielą - od koloru szat mszalnych, ale przede wszystkim od koloru szat katechumenów ochrzczonych w Wigilię Paschalną. W białych szatach chodzili oni przez cały tydzień od Wielkiej Nocy i zdejmowali je dopiero na zakończenie oktawy w następną niedzielę po Wielkiej Niedzieli. II Niedziela Wielkanocy nazywana jest również Niedzielą Miłosierdzia Bożego. Nazwa ta odnosi się do objawień św. Faustyny Kowalskiej. Określenie pojawiło się w 1993 r., a ostatecznie zatwierdzone zostało przez Jana Pawła II w kwietniu 2000 r., kiedy to podczas kanonizacji św. Faustyny ogłoszono święto Miłosierdzia Bożego, które wszyscy katolicy obchodzą od tamtej pory w I niedzielę po Niedzieli Wielkanocnej.
VII Niedziela Wielkanocy od ubiegłego roku obchodzona jest przez polskich katolików jako Niedziela Wniebowstąpienia Pańskiego. Święto Wniebowstąpienia przesunięto na VII Niedzielę Wielkanocną z czwartku po VI Niedzieli Wielkanocnej. Odbyło się to za zgodą watykańskiej Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów. Wniebowstąpienie nadal jest świętem nakazanym, a przeniesienie go na niedzielę miało na celu umożliwienie pracującym w czwartki wiernym uczestniczenie we Mszy św.
Ostatnią niedzielą okresu wielkanocnego jest Niedziela Zesłania Ducha Świętego, powszechnie określana terminem wywodzącym się z tradycji ludowej „Zielone Świątki”. Uroczystość Zesłania Ducha Świętego zamyka okres Wielkanocy. Tak więc mamy 12 różnych nazw na określenie sześciu niedziel z czasu Wielkiego Postu i z okresu paschalnego. Różnorodność tych wyrażeń dowodzi bogactwa polskiej obyczajowości, w ogromnej mierze inspirowanej w ciągu wieków przez religię chrześcijańską. Dzięki temu pogańskie obrzędy zyskały pełniejszą treść i z czasem stały się nośnikami prawd wiary.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2005-12-31 00:00

Ocena: +2 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Warszawa/Narodowy Marsz Życia: "Tu jest Polska!"

2025-04-27 14:10

[ TEMATY ]

Warszawa

marsz dla życia i rodziny

PAP/Albert Zawada

Narodowy Marsz Życia rozpoczęły Msze św. w intencji ochrony życia w: bazylice archikatedralnej pw. Męczeństwa św. Jana Chrzciciela oraz w bazylice katedralnej pw. św. Michała Archanioła i św. Floriana Męczennika. Po uroczystym odśpiewaniu hymnu narodowego uczestnicy marszu wyruszyli z placu Zamkowego, idąc Traktem Królewskim w kierunku Parku Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. W tym roku szli pod hasłem "Tu jest Polska!".

Prezydent RP Andrzej Duda przekazał uczestnikom marszu biało-czerwoną flagę - symbol Rzeczypospolitej. "Eksponujcie ją z dumą i radością jako manifestację ofiarności Polsce, wyraz naszych przekonań i poszanowania najwyższych wartości" - zaapelował prezydent w odczytanym przesłaniu do uczestników marszu. "Niech będzie wezwaniem do miłości ojczyzny, która wyraża się w codziennej służbie i uważności na potrzeby drugiego człowieka. Niech dalej inspiruje nas również do współtworzenia kultury zaufania, prawdy i dobra".
CZYTAJ DALEJ

Święto Miłosierdzia – od kiedy i dlaczego je obchodzimy?

2025-04-26 22:24

[ TEMATY ]

Jezus Miłosierny

Niedziela Miłosierdzia Bożego

Małgorzata Pabis

Potrzeba miłosierdzia, aby wszelka niesprawiedliwość na świecie znalazła kres w blasku prawdy…

Potrzeba miłosierdzia, aby wszelka niesprawiedliwość na świecie znalazła kres w blasku prawdy…

Święto Miłosierdzia nakazał ustanowić sam Pan Jezus, a 25 lat temu św. Jan Paweł II oficjalnie wpisał je do kalendarza liturgicznego Kościoła powszechnego. Archidiecezja Krakowska przeżywa je jednak już od 40 lat. Dlaczego?

W 1931 roku, w Płocku po raz pierwszy Jezus ukazał się s. Faustynie Kowalskiej. Według zapisków w jej „Dzienniczku”, to wtedy sam Chrystus nakazał ustanowienie Święta Miłosierdzia:
CZYTAJ DALEJ

Kolegium Kardynalskie modliło się przy grobie Papieża Franciszka

2025-04-27 19:16

[ TEMATY ]

śmierć Franciszka

Vatican Media

Członkowie Kolegium Kardynalskiego udali się popołudniu do Bazyliki Matki Bożej Większej. Tam modlili się przy grobie Papieża Franciszka i przed wizerunkiem Matki Bożej Salus Populi Romani, a następnie wspólnie odprawili Nieszpory.

Kardynałowie, obecni w Rzymie z okazji uroczystości pogrzebowych Ojca Świętego i kongregacji generalnych, które poprzedzają konklawe, udali się dziś popołudniu do Bazyliki Matki Bożej Większej. Tam modlili się przy grobie Papieża Franciszka, który od rana licznie odwiedzają pielgrzymi, m.in. młodzi ludzie, obecni w Rzymie z okazji przypadającego w tych dniach Jubileuszu Nastolatków.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję