Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki ocenia, że pomniejszenie jednostek terytorialnych Kościoła było rzeczą pozytywną. - Nowe diecezje cechuje młodość, co wiąże się też z dużym na ogół dynamizmem ewangelizacyjnym i organizacyjnym. Można powiedzieć, ze nowe diecezje "ruszyły z kopyta", co wyzwoliło wiele dobrej energii – mówi hierarcha.

Przyznaje, że na terenach starych diecezji, które uległy podziałowi powstało wiele nowych inicjatyw. - Nastąpiło tworzenie od podstaw wielu nowych bytów: kurii, seminariów duchownych i wydziałów teologicznych, Caritas diecezjalnych, licznych ośrodków pomocy społecznej, edukacji i mediów – stwierdza abp. Gądecki. - Ważne jest też, że doszedł do głosu pewien regionalizm zwyczajów i tradycji charakterystyczny dla mniejszych ośrodków. A więc diecezje, które powstały są istotną "wartością dodaną" – mówi KAI przewodniczący KEP.

Tworzenie nowych wspólnot

Jednak reorganizacja struktur kościelnych w Polce stanowiła również wyzwanie, związane z tworzeniem nowej wspólnoty. Zwraca na to uwagę bp kaliski Edward Janiak, przypominając, że w skład diecezji kaliskiej weszły tereny wydzielone z sześciu diecezji macierzystych: gnieźnieńskiej włocławskiej, poznańskiej, częstochowskiej, wrocławskiej i opolskiej.

- Wielką rolę w budowie wspólnoty Kościoła kaliskiego odegrały dwie peregrynacje: kopii cudownego obrazu Świętego Józefa w wizerunku Świętej Rodziny Kaliskiej oraz kopii Obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, a także Misje Miłosierdzia Bożego połączone z nawiedzeniem obrazu Serca Jezusa Miłosiernego z kaliskiego sanktuarium Serca Jezusa Miłosiernego. Peregrynacjami i misjami objęte były wszystkie parafie i domy wspólnot zakonnych w diecezji – opowiada bp Janiak.

Z kolei pierwszy biskup kaliski Stanisław Napierała wspomina pierwsze spotkanie z duchowieństwem nowej diecezji. - Wszyscy zostali nagle jakby wyrwani ze swego środowiska, w którym zrodziło się ich powołanie i kształtowało w Seminarium Duchownym, gdzie otrzymali święcenia, gdzie zżyli się w posłudze kapłańskiej. Była to sytuacja zgoła inna niż ta, jaką przeżywają księża, gdy przychodzi do diecezji nowy biskup. Tym razem otrzymali nie tylko nowego biskupa, lecz także nową diecezję, którą dopiero będą musieli razem budować, razem chociaż wzajemnie sobie nieznani – powiedział „Przewodnikowi Katolickiemu”.

Biskup gliwicki Jan Kopiec wskazuje natomiast, że ciągle silne są przyzwyczajenia i przeżywanie nadal żywych odniesień do dawnych diecezji - katowickiej i opolskiej - i ukształtowanych form. Nie chodzi o wielkie sprawy, ale na przykład o drobne odmiany w śpiewie, zwyczaje związane z Pierwszą Komunią, czy modlitewnikami - katowicki „Skarbczyk” czy opolska „Droga do nieba” – wymienia biskup. Dodaje, że w „opolskiej” części diecezji żywe jest zapotrzebowanie na Msze św. w języku niemieckim z kolei w części „katowickiej” utrzymał się modus preferujący odwiedziny kolędowe nie po Bożym Narodzeniu, a już w okresie Adwentu.

Bliżej wiernych

Zmiana struktury organizacyjnej Kościoła katolickiego w Polsce z 1992 r. i związane z nią ”przybliżenie” biskupa diecezjalnego do Ludu Bożego miało istotny wpływ na zwiększenie aktywności laikatu w życiu Kościoła wyrażające się w zakładaniu i funkcjonowaniu licznych wspólnot parafialnych, często odwiedzanych przez biskupów i urzędników kurialnych.

- Nowy podział diecezjalny wpływa na rozwój wspólnot parafialnych oraz zwiększa możliwość lepszego rozeznawania potrzeb i problemów poszczególnych parafii w trakcie częstszych wizytacji przeprowadzanych przez biskupów. Ułatwia też kontakty między członkami prezbiterium Kościoła lokalnego i niejednokrotnie podejmowanie przez nich wspólnych działań – mówi KAI bp Edward Janiak.

Biskup legnicki Zbigniew Kiernikowski wymienia natomiast, że na terenie diecezji legnickiej szybko powstało wiele ruchów i stowarzyszeń skupiających osoby świeckie: Akcja Katolicka, Stowarzyszenie Rodzin Katolickich, Ruch Szensztacki, Domowy Kościół, Rodziny Notre Dame, Duszpasterstwo Ludzi Pracy’90, Społeczny Ruch Świętowania Niedzieli, Eucharystyczny Ruch Młodych, KSM, Ruch Rodzin Nazaretańskich, czy Wspólnota Trudnych Małżeństw „Sychar”. Hierarcha zwraca również uwagę, że w 2016 r. powołana została Rada Katolików Świeckich, a w 2017 - jako pierwsza w Polsce - Rada Młodych.

Przejawem zbliżenia się Kościoła do wiernych było tworzenie nowych ośrodków duszpasterskich. - W ciągu 25 lat w diecezji legnickiej powstało wiele nowych parafii, wybudowano wiele kościołów. Warto wspomnieć, że w pierwszym dziesięcioleciu erygowano aż 33 nowe parafie. Powołano też kilka sanktuariów – przypomina biskup Zbigniew Kiernikowski. Dodaje jednocześnie, że obecnie w diecezji znajdują się cztery bazyliki: w Krzeszowie, Legnickim Polu, Jeleniej Górze i Bolesławcu.

Hierarchowie zgodnie przyznają, że szczególny wpływ na zespolenie wspólnoty diecezji wywarł sam reformator – papież Jan Paweł II. Podczas pielgrzymki do Polski w 1999 roku odwiedził każdą z utworzonych przez siebie diecezji. Przygotowania do spotkania z Ojcem Świętym, w które ochoczo włączyli się zarówno duchowni, jak i świeccy, stanowiły istotne spoiwo dla nowych wspólnot.