Reklama

Encykliki

Veritatis splendor

Do wszystkich biskupów Kościoła katolickiego
o niektórych podstawowych problemach nauczania moralnego Kościoła

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zakończenie

Maryja Matka Miłosierdzia

118. Kończąc te rozważania powierzmy samych siebie, nasze cierpienia i radości, życie moralne wierzących i wszystkich ludzi dobrej woli Maryi, Matce Boga i Matce Miłosierdzia.

Maryja jest Matką Miłosierdzia, ponieważ Jezus Chrystus, Jej Syn, został posłany przez Ojca jako objawienie Bożego Miłosierdzia (por. J 3, 16-18). Nie przyszedł, aby potępić, ale by przebaczyć, by okazać miłosierdzie (por. Mt 9, 13). Największe miłosierdzie polega zaś na tym, że On jest wśród nas i że nas wzywa, byśmy Go spotykali i wraz z Piotrem wyznawali jako „Syna Boga żywego” (por. Mt 16, 16). Żaden grzech człowieka nie może uchylić Bożego Miłosierdzia, nie może go powstrzymać przed ujawnieniem całej swej zwycięskiej mocy, jeśli tylko jej wezwiemy. Więcej, to grzech właśnie sprawia, że tym większym blaskiem jaśnieje miłość Ojca, który aby wykupić niewolnika, nie oszczędził Syna181: Jego miłosierdzie jest naszym odkupieniem. Miłosierdzie to osiąga pełnię w darze Ducha Świętego, który rodzi nowe życie i domaga się go. Jakkolwiek liczne i wielkie mogą być przeszkody wzniesione przez ludzką ułomność i grzech, możliwy jest dzięki Duchowi, który odnawia oblicze ziemi (por. Ps 104 [103], 30) cud doskonałego spełnienia dobra. Ta odnowa, dająca człowiekowi zdolność czynienia tego co dobre, szlachetne i piękne, co podoba się Bogu i zgodne jest z Jego wolą, stanowi w pewnym sensie owoc daru Miłosierdzia, które wyzwala z niewoli grzechu i daje moc, by już więcej nie grzeszyć. Poprzez dar nowego życia Jezus czyni nas uczestnikami swojej miłości i prowadzi nas w Duchu ku Ojcu.

119. Oto radosna prawda chrześcijańskiej wiary, której zawdzięcza ona swój głęboko ludzki charakter i swą niezwykłą prostotę. Dysputy wokół nowych, złożonych problemów moralnych stwarzają czasem wrażenie, że chrześcijańska moralność jest sama w sobie zbyt trudna, niezrozumiała i prawie niemożliwa do zrealizowania w praktyce. To nieprawda, ponieważ moralność ta, rozumiana w kategoriach ewangelicznej prostoty, polega na naśladowaniu Jezusa Chrystusa, na zawierzeniu Mu, na przyzwoleniu, by Jego łaska nas przekształcała, by odnowiło nas Jego Miłosierdzie udzielane nam w komunii życia Jego Kościoła. „Kto chce żyć przypomina św. Augustyn ma gdzie żyć i ma z czego żyć. Niech się przybliży, niech uwierzy i pozwoli się ogarnąć, aby zostać ożywionym. Niech się nie odcina od jedności członków”182. Tak więc istotną treść moralności chrześcijańskiej może zrozumieć dzięki światłu Ducha Świętego każdy człowiek, nawet najmniej wykształcony, a przede wszystkim ten, kto potrafi zachować „prostotę serca” (por. Ps 86 [85], 11). Z drugiej strony, ta ewangeliczna prostota nie pozwala uniknąć konfrontacji ze skomplikowaną rzeczywistością, może jednak prowadzić do zrozumienia głębszej prawdy o niej, ponieważ naśladowanie Chrystusa pomaga stopniowo poznać zasady autentycznej moralności chrześcijańskiej i jednocześnie przysparza życiowej energii, aby można było ją realizować. Magisterium Kościoła ma obowiązek czuwać nad tym, by praktyka naśladowania Chrystusa rozwijała się w sposób organiczny, by nic nie fałszowało ani nie przesłaniało związanych z nim wymogów moralnych i wszystkich jego konsekwencji. Kto miłuje Chrystusa, zachowuje Jego przykazania (por. J 14, 15).

120. Maryja jest Matką Miłosierdzia także dlatego, że to Jej powierza Jezus swój Kościół i całą ludzkość. Gdy u stóp Krzyża przyjmuje Ona Jana za syna i gdy wraz z Chrystusem prosi Ojca o przebaczenie dla tych, którzy nie wiedzą, co czynią (por. Łk 23, 34), w postawie doskonałej uległości wobec Ducha Świętego doświadcza bogactwa i powszechności Bożej miłości, która rozszerza Jej serce i pozwala ogarnąć nim cały rodzaj ludzki. Maryja staje się w ten sposób Matką nas wszystkich i każdego z nas, Matką, która wyprasza nam Boże Miłosierdzie.

Maryja jest świetlanym znakiem i wspaniałym przykładem życia moralnego. „Samo Jej życie jest pouczeniem dla wszystkich” pisze św. Ambroży183, który zwracając się do dziewic, ale mając na myśli rzeczywistość dostępną dla wszystkich, tak powiada: „Pierwsze, żarliwe pragnienie nauki budzi w nas szlachetna postać nauczyciela. Któż zaś jest szlachetniejszy niż Matka Boża? Któż jaśnieje mocniejszym światłem niż Ta, która wybrana została przez samą Światłość?”184. Żyje i urzeczywistnia swoją wolność oddając się Bogu i przyjmując do swego wnętrza dar Boży. Chroni w swoim dziewiczym łonie Wcielonego Syna Bożego aż do dnia narodzin, otacza Go opieką i wychowuje, trwa przy Nim, gdy spełnia On akt najwyższej miłości, jakim jest całkowita ofiara z własnego życia. Przez dar z samej siebie Maryja uczestniczy w pełni w realizacji zamysłu Boga, który oddaje się światu. Przyjmując i rozważając w swym sercu wydarzenia nie zawsze dla Niej zrozumiałe (por. Łk 2, 19), staje się wzorem dla wszystkich, którzy słuchają słowa Bożego i zachowują je (por. Łk 11, 28), i zasługuje na tytuł „Stolicy Mądrości”. Tą Mądrością jest sam Jezus Chrystus, Odwieczne Słowo Boga, który objawia i doskonale wypełnia wolę Ojca (por. Hbr 10, 5-10). Maryja zaprasza każdego człowieka do przyjęcia tej Mądrości. Także do nas kieruje polecenie, które podczas uczty w Kanie Galilejskiej wydała sługom: „Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie” (J 2, 5).

Maryja dzieli z nami naszą ludzką kondycję, jest jednak całkowicie otwarta na działanie łaski Bożej. Nie zaznawszy grzechu, potrafi współczuć z każdą słabością. Rozumie grzesznego człowieka i kocha go miłością Matki. Właśnie ze względu na tę miłość stoi po stronie prawdy i dzieli z Kościołem troskę o nieustanne przypominanie nakazów moralnych zawsze i wszystkim. Z tej samej przyczyny nie zgadza się, by grzeszny człowiek był oszukiwany przez tych, którzy w imię fałszywie rozumianej miłości usprawiedliwialiby jego grzech, gdyż wie, że zniweczyłoby to ofiarę Chrystusa, Jej Syna. Żadne rozgrzeszenie, udzielone przez pobłażliwe doktryny, także filozoficzne czy teologiczne, nie może naprawdę uszczęśliwić człowieka: tylko Krzyż i chwała Chrystusa zmartwychwstałego mogą dać pokój jego sumieniu i obdarzyć zbawieniem.

O Maryjo,
Matko Miłosierdzia, czuwaj nad wszystkimi,
aby nie był daremny Krzyż Chrystusa,
aby człowiek nie zagubił drogi dobra,
nie utracił świadomości grzechu
i umiał głębiej ufać Bogu
„bogatemu w miłosierdzie” (Ef 2, 4),
by z własnej woli spełniał dobre czyny,
które Bóg z góry przygotował (por. Ef 2, 10)
i w ten sposób żył
„ku chwale Jego majestatu” (Ef 1, 12).
W Rzymie, u św. Piotra,
dnia 6 sierpnia 1993,
w Święto Przemienienia Pańskiego,
w piętnastym roku mego Pontyfikatu.
Jan Paweł II, papież

1. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 22.

2. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 1.

3. Por. tamże, 9.

4. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 4.

5. PAWEŁ VI Przemówienie do Zgromadzenia Generalnego Narodów Zjednoczonych (4 października 1965) 1: AAS 57 (1965), 878; por. Enc. Populorum progressio (26 marca 1967), 13: AAS 59 (1967), 263-264.

6. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 33.

7. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 16.

8. PIUS XII wskazał już na ten rozwój doktrynalny: por. Orędzie radiowe na 50. rocznicę Enc. Rerum novarum Leona XIII (1 czerwca 1941): AAS 33 (1941), 195-205. Podobnie również JAN XXIII, Enc. Mater et Magistra (15 maja 1961): AAS 53 (1961), 410-413.

9. List apost. Spiritus Domini (1 sierpnia 1987): AAS 79 (1987), 1374.

10. Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 1692.

11. Konst. apost. Fidei depositum (11 października 1992), 4.

12. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 10.

13. Por. List apost. Parati semper do Młodych całego świata z okazji Międzynarodowego Roku Młodzieży (31 marca 1985), 2-8: AAS 77 (1985), 581-600.

14. Por. Dekr. o formacji kapłanów Optatam totius, 16.

15. Enc. Redemptor hominis (4 marca 1979), 13: AAS 71 (1979), 282.

16. Tamże, 10: l.c., 274.

17. Exameron, dies VI, sermo IX, 8, 50: CSEL 32, 241.

18. ŚW. LEON WIELKI, Sermo XCII, rozdz. III: PL 54, 454.

19. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, In duo praecepta caritatis et in decem legis praecepta. Prologus: Opuscula theologica, II, n. 1129, Wyd. Taurinens (1954), 245; por. Summa Theologiae, I-II, q. 91, a. 2; Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 1955.

20. Por. ŚW. MAKSYM WYZNAWCA, Quaestiones ad Thalassium, Q. 64: PG 90, 723-728.

21. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 24.

22. Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 2070.

23. In Iohannis Evangelium Tractatus, 41, 10: CCL 36, 363.

24. Por. ŚW. AUGUSTYN, De Sermone Domini in Monte; I, 1, 1: CCL 35, 1-2.

25. In Psalmum CXVIII Exposito, sermo 18, 37: PL 15, 1541; por. ŚW. CHROMACJUSZ Z AKWILEI, Tractatus in Mathaeum, XX, I, 1-4: CCL 9/A, 291-292.

26. Por. Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 1717.

27. In Iohannis Evangelium Tractatus, 41, 10: CCL 36, 363.

28. In Iohannis Evangelium Tractatus, 21, 8: CCL 36, 216.

29. In Iohannis Evnngelium Tractatus, 82, 3: CCL 36, 533.

30. De spiritu et littera, 19, 34: CSEL 60, 187.

31. Confessiones, X, 29, 40: CCL 27, 176; por. De gratia et libero arbitrio, XV: PL 44, 899.

32. Por. De spiritu et littera, 21, 36; 26, 46: CSEL 60, 189-190; 200-201.

33. Por. Summa Theologiae, I-II, q. 106, a. 1, zakończ. i ad 2um.

34. In Matthaeum, hom. I, 1: PG 57, 15.

35. Por. ŚW. IRENEUSZ, Adversus haereses, I, 26, 2-5; SCh 100/2, 718-729.

36. Por. ŚW. JUSTYN, Apologia, I, 66: PG 6, 427-430.

37. Por. 1 Pt 2, 12 nn.; Didaché; II, 2: Patres Apastolici, wyd. F.X. FUNK, I, 6-9; KLEMENS ALEKSANDRYJSKI, Paedagogus, I, 10; II, 10: PG 8, 355-364; 497-536; TERTULIAN, Apologeticum, IX, 8: CSEL, 69, 24.

38. Por. ŚW. IGNACY z ANTIOCHII, Ad Magnesios, VI, 1-2: Patres Apostolici, wyd. F.X. FUNK, I, 234-235; ŚW. IRENEUSZ, Adversus haereses, IV 33, 1. 6. 7: SCh 100/2, 802-805; 814-815; 816-819.

39. Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 8.

40. Por. tamże.

41. Tamże, 10.

42. Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 747, 2.

43. Por. Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 7.

44. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 22.

45. Dekr. o formacji kapłanów Optatam totius, 16.

46. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 62.

47. Tamże.

48. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 10.

49. Por. SOBÓR WAT. I, Konst. dogm. o wierze katol. Dei Filius, rozdz. 4: DS, 3018.

50. SOBÓR WAT. II, Dekl. o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich Nostra aetate, 1.

51. Por. SOBóR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 43-44.

52. Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 1, z nawiązaniem do: JAN XXIII, Enc. Pacem in terris (11 kwietnia 1963): AAS 55 (1963), 279; tamże, 165, oraz do: Plus XII, Orędzie radiowe (24 grudnia 1944): AAS 37 (1945), 14.

53. Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 1.

54. Por. Enc. Redemptor hominis (4 marca 1979), 17: AAS 71 (1979), 295-300; Przemówienie do uczestników V Międzynarodowego Kolokwium Nauk Prawniczych (10 marca 1984), 4: Insegnamenti VII, 1 (1984), 656; KONGREGACJA NAUKI WIARY Instr. o chrześcijańskiej wolności i wyzwoleniu Libertatis conscientia (22 marca 1986), 19: AAS 79 (1987), 561.

55. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 11.

56. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 17.

57. Tamże.

58. Por. SOBÓR WAT. II, Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 2; por. także GRZEGORZ XVI Enc. Mirari vos arbitramur (15 sierpnia 1832): Acta Gregorii Papae XVI, I, 169-174; PIUS IX, Enc. Quanta cura (8 grudnia 1864): Pii IX P.M. Acta, I, 3, 687-700; LEON XIII, Enc. Libertas praestantissimum (20 czerwca 1888): Leonis XIII P.M. Acta, VIII, Romae 1889, 2112-246.

59. A Letter Addressed to His Grace the Duke of Norfolk: Certain Difficulties Felt by Anglicans in Catholic Teaching (Uniform Edition: Longman, Green and Company, London, 1868-1881), t. 2, s. 250.

60. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 40 i 43.

61. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, I-II, q. 71, a. 6; zob. także ad 5um.

62. Por. PIUS XII, Enc. Humani generis (12 sierpnia 1950): AAS 42 (1950), 561-562.

63. Por. SOBÓR TRYDENCKI, Sesja VI, Dekr. o usprawiedliwieniu Cum hoc tempore, kan. 19-21: DS 1569-1571.

64. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 17.

65. De hominis opificio, rozdz. 4: PG 44, 135-136.

66. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 36.

67. Tamże.

68. Tamże.

69. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, I-II, q. 93, a. 3, ad 2um, ryt. przez: JAN XXIII, Enc. Pacem in terris (11 kwietnia 1963): AAS 55 (1963), 271.

70. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 41.

71. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, In duo praecepta caritatis et in decem legis praecepta. Prologus: Opuscula theologica, II, n. 1129, wyd. Taurinens (1954), 245.

72. Por. Przemówienie do grupy Biskupów ze Stanów Zjednoczonych z okazji wizyty „ad limina” (15 października 1988), 6: Insegnamenti, XI, 3 (1988), 1228.

73. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 47.

74. Por. ŚW. AUGUSTYN, Enarriatio in Psalmum LXII, 16: CCL 39, 804.

75. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 17.

76. Summa Theologiae, I-II, q. 91, a. 2.

77. Por. Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 1955.

78. Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 3.

79. Contra Faustum, ks. 22, rozdz. 27: PL 42, 418.

80. Summa Theologiae, I-II, q. 93, a. 1.

81. Por. tamże, I-II, q. 90, a. 4, ad lum.

82. Tamże, I-II, q. 91, a. 2.

83. Enc. Libertas praestantissimum (20 czerwca 1888): Leonis XIII P.M. Acta, VIII, Romae 1889, 219.

84. In Epistulam ad Romanos, rozdz. VIII, lect. 1.

85. Por. Sesja VI, Dekr. o usprawiedliwieniu Cum hoc tempore, rozdz. 1: Ds, 1521.

86. Por. SOBÓR W VIENNE, Konst. Fidei catholicae: DS, 902; V SOBÓR LATERANEŃSKI, Bulla Apostolici regiminis: DS, 1440.

87. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 14.

88. Por. Sesja VI, Dekr. o usprawiedliwieniu Cum hoc tempore, rozdz. 15: DS, 1544. Posynodalna Adhortacja Apostolska o pojednaniu i pokucie w dzisiejszym posłannictwie Kościoła przytacza także inne teksty Starego i Nowego Testamentu, w których pewne czyny odnoszące się do ciała zostają napiętnowane jako grzechy śmiertelne: por. Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984), 17: AAS 77 (1985), 218-223.

89. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 51.

90. KONGREGACJA NAUKI WIARY, Instr. o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania Donum vitae (22 lutego 1987), Wstęp 3: AAS 80 (1988), 74; por PAWEŁ VI, Enc. Humanae vitae (25 lipca 1968), 10: AAS 60 (1968), 487-488.

91. Adhort. apost. Familiaris consortio (22 listopada 1981), 11: AAS 74 (1982), 92.

92. De Trinitate, XIV 15, 21: CCL 50/A, 451.

93. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, I-II, q. 94, a. 2.

94. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 10; ŚW. KONGREGACJA NAUKI WIARY, Deklaracja o niektórych kwestiach etyki seksualnej Persona humana (29 grudnia 1975), 4: AAS 68 (1976), 80: „W rzeczywistości jeśli Boże Objawienie oraz wiedza filozoficzna - we właściwym jej porządku - zwracają uwagę na autentyczne wymagania człowieczeństwa, to tym samym dowodzą jednoznacznie istnienia niezmiernych praw, które wpisane są w konstytutywne elementy ludzkiej natury i występują w tej samej postaci u wszystkich istot obdarzonych rozumem”.

95. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 29.

96. Por. tamże, 16.

97. Tamże, 10.

98. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, I-II, q. 108, a. 1. Według św. Tomasza przyjęcie ludzkiej natury przez Słowo stanowi podstawę, na której opiera się nie tylko charakter formalny, ale także określona treść norm moralnych, również w obrębie Nowego Prawa.

99. ŚW. WINCENTY Z LERYNU, Commonitorium primum, rozdz. 23: PL 50, 668.

100. Rozwój doktryny moralnej Kościoła przebiega podobnie do rozwoju doktryny wiary: por. SOBÓR WAT. I, Konst. dogm. o wierze katol., Dei Filius, rozdz. 4: DS, 3020 i kan. 4: DS, 3024. Także do nauczania moralnego odnoszą się słowa Jana XXIII wypowiedziane z okazji otwarcia Soboru Watykańskiego II (11 października 1962): „Tę pewną i niezmienną doktrynę (tzn. integralną doktrynę chrześcijańską), która musi być wiernie zachowywana, należy pogłębiać i przedstawiać w sposób odpowiadający potrzebom naszych czasów. Czym innym bowiem jest sam depozyt wiary, to znaczy prawdy zawarte w naszej czcigodnej doktrynie, a czym innym jest forma, w jakiej prawdy te są przedstawiane pod warunkiem jednak, że zachowują ten sam sens i zasięg”: AAS 54 (1962), 792; por. „L´Osservatore Romano”, 12 października 1962, s. 2.

101. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 16.

102. Tamże.

103. In II Librum Sentent., dist. 39, a. 1, q. 3, zakończ.: wyd. Ad Claras Aquas, II, 907 b.

104. Przemówienie (Audiencja generalna, 17 sierpnia 1983), 2: Insegnamenti, VI, 2 (1983), 256.

105. KONGREGACJA ŚWIĘTEGO OFICJUM, Instr. o „etyce sytuacyjnej” Contra doctrinam (2 lutego 1956): AAS 48 (1956), 144.

106. Enc. Dominum et vivificantem (18 maja 1986), 43: AAS 78 (1986), 859; por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszpast. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 16; Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 3.

107. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 16.

108. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, De Veritate, q. 17, a. 4.

109. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 16.

110. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, II-II, q. 45, a. 2.

111. Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 14.

112. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 5; por. Por. SOBÓR WAT. I, Konst. dogm. o wierze katol. Dei Filius, rozdz. 3: DS, 3008.

113. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 5; por. Św. KONGREGACJA NAUKI WIARY, Dekl. o niektórych kwestiach etyki seksualnej Persona humana (29 grudnia 1975), 10: AAS 68 (1976), 88-90.

114. Por. Posynodalna Adhort. apost. Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984), 17: AAS 77 (1985), 218-223.

115. Sesja VI, Dekr. o usprawiedliwieniu Cum hoc tempore, rozdz. 15: DS, 1544; kan. 19: DS, 1569.

116. Posynodalna Adhort. apost. Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984), 17: AAS 77 (1985), 221.

117. Tamże: l.c., 223.

118. Tamże: l.c., 222.

119. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 17.

120. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, I-II, q. 1, a. 3: „Idem sunt actus morales et actus humani”.

121. De vita Moysis, II, 2-3: PG 44, 327-328,

122. Por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Summa Theologiae, II-II, q. 148, a. 3.

123. W Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym Sobór Watykański II stwierdza jednoznacznie: „Dotyczy to nie tylko wiernych chrześcijan, ale także wszystkich ludzi dobrej woli, w których sercu działa w sposób niewidzialny łaska. Skoro bowiem za wszystkich umarł Chrystus i skoro ostateczne powołanie człowieka jest rzeczywiście jedno, mianowicie Boskie, to musimy uznać, że Duch Święty wszystkim ofiarowuje możliwość dojścia w sposób Bogu wiadomy do uczestnictwa w tej paschalnej tajemnicy”: Gaudium et spes, 22.

124. Tractatus ad Tiberium Diaconum sociosque, II. Responsiones ad Tiberium Diaconum sociosque: ŚW. CYRYL ALEKSANDRYJSKI, In D. Johannis Evangelium, t. III, wyd. PHILIP EDWARD PUSEY, Bruxelles, Culture et Civilisation (1965), 590.

125. Por. SOBÓR TRYDENCKI, Sesja VI, Dekr. o usprawiedliwieniu Cum hoc tempore, kan. 19: DS, 1569. Zob. także: KLEMENS XI, Konst. Unigenitius Dei Filius (8 września 1713) przeciw błędom Paschazego Quesnela, nn. 53-S6: DS, 2453-2456.

126. Por. Summa Theologiae, I-II, q. 18, a. 6.

127. Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 1761.

128. In duo praecepta caritatis et in decem legis praecepta. De dilectione Dei: Opuscula theologica, II, n. 1168, wyd. Taurinens, (1954), 250.

129. ŚW. ALFONS MARIA LIGUORI, Pratica di amar Gesu Cristo, VII, 3.

130. Por. Summa Theologiae, I-II, q. 100, a. 1.

131. Posynodalna Adhort. apost. Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984), 17: AAS 77 (1985), 221; por. PAWEŁ VI, Przemówienie do członków Zgromadzenia Najświętszego Odkupiciela (wrzesień 1967): AAS 59 (1967) 962: „Należy zważać, aby nie szerzyć wśród wiernych odmiennej opinii, jakoby po Soborze były dziś dozwolone pewne czyny, które dawniej Kościół uznał jako z natury złe. Któż bowiem nie dostrzega, że prowadziłoby to do godnego ubolewania relatywizmu moralnego, który mógłby łatwo podważyć całe dziedzictwo doktryny Kościoła?”.

132. Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 27.

133. Enc. Humanae vitae (25 lipca 1968), 14: AAS 60 (1968), 490-491.

134. Contra mendacium, VII, 18: PL 40, 528; por. ŚW. TOMASZ Z AKWINU, Quaestiones quodlibetales, IX, q. 7, a. 2; Katechizm Kościoła Katolickiego, nn. 1753-1755.

135. SOBÓR WAT. II, Dekl. o wolności religijnej Dignitatis humanae, 7.

136. Przemówienie do uczestników Międzynarodowego Kongresu Teologii Moralnej (10 kwietnia 1986), 1: Insegnamenti IX, 1 (1986), 970.

137. Tamże, 2; l.c., 970-971.

138. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 24.

139. Por. Enc. Redemptor hominis (4 marca 1979), 12: AAS 71 (1979), 280-281.

140. Enarratio in Psalmum XCIX, 7: CCL 39, 1397.

141. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 36; por. Enc. Redemptor hominis (4 marca 1979), 21: AAS 71 (1979), 316-317.

142. Missale Romanum, In Passione S. Ioannis Baptistae, Collecta.

143. ŚW. BEDA CZCIGODNY, Homiliarum Evangelii Libri, II, 23; CCL 122, 556-557.

144. Por. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 27.

145. Ad Romanos, VI, 2-3: Patres Apostolici, wyd. F.X. FUNK, I, 260-261.

146. Moralia in Job, VII, 21, 24: PL 75, 778.

147. „Summum crede nefas animam praeferre pudori / et propter vitam vivendi perdere causas”: Satirae, VIII, 83-84.

148. Apologia II, 8: PG 6, 457-458.

149. Adhort. apost. Familiaris consortio (22 listopada 1981), 33: AAS 74 (1982), 120.

150. Por. tamże, 34: I.c., 123-125.

151. Posynodalna Adhort. apost. Reconciliatio et paenitentia (2 grudnia 1984), 34: AAS 77 (1985), 272.

152. Enc. Humanae vitae (25 lipca 1968), 29: AAS 60 (1968), 501.

153. SOBÓR WAT. II, Konst. duszp. o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, 25.

154. Por. Enc. Centesimus annus (1 maja 1991), 24: AAS 83 (1991), 821-822.

155. Tamże, 44: l.c., 848-849; por. LEON XIII, Enc. Libertas praestantissimum (20 czerwca 1888): Leonis XIII P.M. Acta, VIII, Romae 1889, 224-226.

156. Enc. Sollicitudo rei socialis (30 grudnia 1987), 41: AAS 80 (1988), 571.

157. Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 2407.

158. Por. tamże, nn. 2408-2413.

159. Tamże, n. 2414.

160. Por. Posynodalna Adhort. apost. Christifideles laici (30 grudnia 1988), 42: AAS 81 (1989), 472-476.

161. Enc. Centesimus annus (1 maja 1991), 46: AAS 83 (1991), 850.

162. Sesja VI, Dekr. o usprawiedliwieniu Cum hoc tempore, rozdz. 11: DS 1536; por. kan. 18: DS, 1568: Znane słowa św. Augustyna, cytowane przez Sobór w przytoczonym wyżej tekście, zaczerpnięte są z: De natura et gratia, 43, SO (CSEL 60, 270).

163. Oratio I: PG 97, 805-806.

164. Przemówienie do uczestników kursu na temat odpowiedzialnego rodzicielstwa (1 marca 1984), 4: Insegnamenti, VII, 1 (1984), 583.

165. De interpellatione David, IV 6, 22: CSEL, 32/2, 283-284.

166. Przemówienie do biskupów CELAM (9 marca 1983), III: Insegnamenti, VI, 1 (1983), 698.

167. Adhort. apost. Evangelii nuntiandi (8 grudnia 1975), 75: AAS 68 (1976), 64.

168. De Trinitate, XXIX, 9-10: CCL 4, 70.

169. SOBÓR WAT. II, Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 12.

170. KONGREGACJA NAUKI WIARY, Instr. o powołaniu teologa w Kościele Donum veritatis (24 maja 1990), 6: AAS 82 (1990), 1552.

171. Przemówienie do profesorów i studentów Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego (15 grudnia 1979), 6: Insegnamenti, II, 2 (1979), 1424.

172. KONGREGACJA NAUKI WIARY, Instr. o powołaniu teologa w Kościele Donum veritatis (24 maja 1990), 16: AAS 82 (1990), 1557.

173. Por. KPK, kan. 252, 1; 659, 3.

174. Por. SOBÓR WAT. I, Konst. dogm. o wierze katol. Dei Filius, rozdz. 4: DS, 3016.

175. Por. PAWEŁ VI, Enc. Humanae vitae (25 lipca 1968), 28: AAS 60 (1968), 501.

176. ŚW. KONGREGACJA WYCHOWANIA KATOLICKIEGO, La formazione teologica dei futuri sacerdoti (22 lutego 1975), n. 100. Por. także nn. 95-101, które przedstawiają perspektywy i warunki skutecznej pracy nad odnową teologiczno-moralną.

177. KONGREGACJA NAUKI WIARY, Instr. o powołaniu teologa w Kościele Donum veritatis (24 maja 1990), 11: AAS 82 (1990), 1554; por. szczególnie nn. 32-39 poświęcone problemowi różnicy zdań: tamże, l.c., 1562-1568.

178. Konst. dogm. o Kościele Lumen gentium, 25.

179. Por. KPK, kan. 803, 3.

180. Por. tamże, kan. 808.

181. „O inaestimabilis dilectio caritatis: ut servum redimeres, Filium tradidisti”: Missale Romanum, In Resurectione Domini, Praeconium paschale.

182. In Iohannis Evangelium Tractatus, 26, 13: CCL, 36, 266.

183. De Virginibus, ks. II, rozdz. II, 15: PL 16, 222.

184. Tamże, ks. II, rozdz. II, 7: PL 16, 220.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Ocena: +6 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Watykan: jutro prezentacja encykliki „Fratelli tutti”

Jutro, w niedzielę 4 października o godz. 10.00 odbędzie się w Watykanie prezentacja najnowszej encykliki Papieża Franciszka „Fratelli tutti” – informuje „L’Osservatore Romano”.

Prezentacja odbędzie się w nowej auli synodalnej, w obecności kardynała Pietro Parolina, sekretarza stanu. Głos zabiorą: kardynał Miguel Ángel Ayuso Guixot, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, Mohamed Mahmoud Abdel Salam, sekretarz generalny Wysokiego Komitetu Ludzkiego Braterstwa, Anna Rowlands, profesor Katolickiej Myśli i Praktyki Społecznej na Uniwersytecie w Durham w Wielkiej Brytanii oraz Andrea Riccardi, założyciel Wspólnoty Sant'Egidio, profesor historii współczesnej.

CZYTAJ DALEJ

Abp Galbas do kapłanów: biskup nie jest dozorcą księdza, ani jego strażnikiem

2024-03-28 13:23

[ TEMATY ]

Abp Adrian Galbas

Episkopat News/Facebook

Biskup nie jest dozorcą księdza, ani jego strażnikiem. Jeśli ksiądz prowadzi podwójne życie, jakąkolwiek postać miałoby ono mieć, powinien to jak najszybciej przerwać - powiedział abp Adrian Galbas do kapłanów. Metropolita katowicki przewodniczył Mszy św. Krzyżma w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach. Podczas liturgii błogosławił oleje chorych i katechumenów oraz poświęca krzyżmo.

W homilii metropolita katowicki zatrzymał się nad znaczeniem namaszczenia, szczególnie namaszczenia krzyżmem, „najszlachetniejszym ze wszystkich dziś poświęcanych olejów, mieszaniną oliwy z oliwek i wonnych balsamów.” Jak zauważył, olej od zawsze, aż do naszych czasów wykorzystywany jest jako produkt spożywczy, kosmetyczny i liturgiczny. W starożytności był także zabezpieczeniem walczących. Namaszczali się nim sportowcy, stający do zapaśniczej walki. Śliski olej wtarty w ciało stanowił ochronę przed uchwytem przeciwnika.

CZYTAJ DALEJ

Widowisko „Pasja. Misterium Męki Pańskiej” w Kalwarii Zebrzydowskiej

2024-03-28 21:51

[ TEMATY ]

koncert pasyjny

Artur Brocki/Mat.prasowy/Pasja

Już 29.03.2024r. na antenie głównej Polsatu o godzinie 20:00 będzie miała miejsce emisja wyjątkowego widowiska. „Pasja. Misterium Męki Pańskiej” to program muzyczny, na który składa się rejestracja 12 pieśni pasyjnych w wykonaniu znanych polskich artystów m.in. Roksany Węgiel, dla której udział w tym wydarzeniu będzie osobistym przeżyciem.

Ilustracją dla występujących artystów będą fragmenty Misterium Męki Pańskiej odegrane w przepięknej scenerii Dróżek Kalwaryjskich przez braci z klasztoru Ojców Bernardynów i wiernych, którzy zwyczajowo biorą udział w tych corocznych celebracjach na Dróżkach Kalwarii Zebrzydowskiej. Misterium opisuje pojmanie, osądzenie, drogę krzyżową i ukrzyżowanie Jezusa i jest co roku odgrywane w Wielkim Tygodniu w Kalwarii Zebrzydowskiej, a jego tradycja sięga początków XVII wieku.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję