Reklama

Małe vademecum pokarmów

Dziś: ziemniaki i fasola

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ziemniak jest byliną należącą do roślin okopowych, uprawiany jest ze względu na jadalne bulwy. Ojczyzną tego popularnego obecnie warzywa jest Ameryka Południowa, gdzie ziemniak prawdopodobnie uprawiany był już 14 tys. lat temu. Żywili się nim Aztekowie, Inkowie oraz Irokezi. Do Europy został przywieziony w 1588 r. (razem z kukurydzą, pomidorem, czekoladą i indykiem). Najpierw trafił do Hiszpanii, a następnie został podarowany papieżowi, który zlecił jego zbadanie botanikowi. Ziemniaki otrzymały wówczas nazwę taratufli - czyli małych trufli. Niemcy nazwali nowe warzywo kartoffel, Rosjanie - kartoszka. Uprawa ziemniaków z Włoch rozszerzyła się na Anglię, Francję, Austrię. Początkowo traktowano je jako rośliny dekoracyjne, przez niektórych uważane za trujące i odurzające.
W Polsce ziemniaki pojawiły się w XVII w., a przywiózł je prawdopodobnie król Jan III Sobieski, wracając z wyprawy wiedeńskiej. Dopiero w drugiej połowie XVIII w. uprawa ziemniaków jako rośliny jadalnej została rozpowszechniona na szeroką skalę w krajach całej Europy.
Ziemniaki są cennym produktem żywnościowym. Zawierają skrobię, cukry, niewielkie ilości białka, witaminy C, PP oraz z grupy B, substancje mineralne takie jak: potas, fosfor, magnez i wapń oraz liczne mikroelementy: żelazo, miedź, cynk, nikiel, mangan i inne. Ogromne znaczenie dla zdrowia człowieka ma potas, pomagający usuwać wodę i chlorek sodowy z organizmu, polecany zatem w chorobach nerek. Sok z surowych ziemniaków zalecany jest w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Surowa bulwa skutecznie pomaga leczyć oparzenia i choroby skóry. Ziemniak jest ważnym produktem w żywieniu chorych będących na diecie bezglutenowej, bowiem nie zawiera glutenu.
Obecnie na świecie jest ok. 3 tys. odmian ziemniaków. Ze względów praktycznych i smakowych uprawia się 127 gatunków. To proste w uprawie warzywo stało się dobrodziejstwem dla wielu narodów przez długie lata. Uchroniło przed śmiercią głodową miliony ludzi. Do dziś jego spożycie jest bardzo wysokie. Z ziemniaków można przyrządzać niezliczone ilości potraw jarskich. Różne kuchnie narodowe wyspecjalizowały się w przygotowywaniu własnych potraw, takich jak: ziemniaki ze świeżymi śledziami (kuchnia fińska), pierogi ziemniaczane z mięsem lub serem - tzw. cepeliny (kuchnia litewska), knedliki z mięsem lub grzybami (kuchnia czeska i słowacka), puddingi ziemniaczane z sosami lub warzywami (kuchnia rumuńska) i nasze polskie kluski ziemniaczane, spożywane jako danie główne z serem i skwarkami lub podawane do czerniny.
Ojczyzną fasoli jest Ameryka Środkowa i Południowa. Fasola jest warzywem bardzo wartościowym ze względu na sporą zawartość białka, niewielką ilość tłuszczu i ponad połowę węglowodanów. Ponadto zawiera witaminy z grupy B oraz składniki mineralne: fosfor, potas, wapń, magnez i żelazo. Jest ciężkostrawna, dlatego nie poleca się jej osobom z chorobami jelit, kobietom ciężarnym i ludziom w starszym wieku.
W Europie fasola pojawiła się w 1528 r. Została przywieziona z Indii Zachodnich. Pierwsze ziarna otrzymał papież Klemens VII, który przekazał je kanonikowi Valeriano. Po zasadzeniu ziaren w ziemi okazało się, że nowa roślina jest bardzo plenna, a przyrządzone z niej dania są wyjątkowo smaczne i pożywne.
Jako warzywo jadalne najszybciej fasola przyjęła się w Prowansji. Początkowo mogli sobie na nią pozwolić jedynie najbogatsi, którzy dodawali ją do niedzielnej potrawy z ryb, jarzyn i majonezu z czosnkiem. Jednak fasola szybko się upowszechniła. Jednocześnie dała się poznać jako warzywo wiatropędne. Nadano jej przezwisko - „nadymacz biedaka”. Z fasoli przyrządzano też sporo posiłków postnych. Z powodu wspomnianego przezwiska mówiło się, że post jest jeszcze bardziej przykry.
Również w Polsce fasola zadomowiła się na dobre. Przyrządza się z niej różne dania, nie tylko z okazji postów. Jest nieodłącznym składnikiem kujawskiej wieczerzy wigilijnej. Podaje się ją gotowaną z dodatkiem oleju lub z kwaszoną kapustą. Nazywana jest na Kujawach szablokiem.
O tym, że jest warzywem ciężkostrawnym świadczy przysłowie: „Z fasoli brzuch boli”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

2003-12-31 00:00

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Rozważania na niedzielę: Czy wierzysz w znaki od Boga? Ten odcinek może Cię zaskoczyć

2025-12-19 11:04

[ TEMATY ]

rozważania

ks. Marek Studenski

Diec. Bielsko-Żywiecka

Wyobraź sobie: noc, autokar pełen pielgrzymów… i nagle ktoś orientuje się, że jedziemy pod prąd autostradą. Przez 15 minut strach ściska gardło – a jeden przeoczony znak mógł kosztować życie wielu osób.

I wtedy zadałem sobie pytanie, które dziś stawiam także Tobie: czy my przypadkiem nie robimy tego samego w życiu duchowym?
CZYTAJ DALEJ

Papież na ostatnie dni Adwentu: przebaczajmy i dawajmy nadzieję

2025-12-21 12:48

[ TEMATY ]

adwent

Anioł Pański

Vatican Media

„Człowiek kruchy i omylny, a jednocześnie odważny i silny w wierze” – tak o świętym Józefie w IV Niedzielę Adwentu mówi Leon XIV. Podczas modlitwy Anioł Pański Papież wskazał Oblubieńca Maryi jako wzór wiary, która potrafi zaufać i wyruszyć w nieznane. Zachęcił wiernych, by ostatnie dni Adwentu przeżyli w duchu nadziei i przebaczenia.

W rozważaniu Ewangelii Ojciec Święty przypomniał, że liturgia IV Niedzieli Adwentu kieruje spojrzenie ku postaci św. Józefa. Ewangelista Mateusz nazywa go „człowiekiem sprawiedliwym”, czyli wiernym Izraelitą, żyjącym zgodnie z Prawem. Jak zaznaczył Ojciec Święty, Józef z Nazaretu „jawi się nam również jako osoba bezgranicznie wrażliwa i ludzka”. Ta postawa – dodawał Papież – przejawia się także zanim anioł objawił mu tajemnicę.
CZYTAJ DALEJ

Ponad 50 tys. lampek na choince w Watykanie

2025-12-21 19:25

[ TEMATY ]

Watykan

choinka

Plac św. Piotra

Vatican Media

Ponad 50 tysięcy diod LED użyto do oświetlenia choinki na Placu św. Piotra. Zestaw ten został zaprojektowany tak, aby zapewnić niezwykle efektowny rezultat wizualny, zdolny godnie powitać licznych pielgrzymów spodziewanych w okresie świąt Bożego Narodzenia w Roku Jubileuszowym – informuje Gubernatorat Państwa Watykańskiego.

Choinka przed Bazyliką św. Piotra, odsłonięta przez s. Raffaellę Petrini, przewodniczącą Gubernatoratu Państwa Watykańskiego, od 15 grudnia zachwyca pielgrzymów i turystów przybywających do Watykanu. Jak informuje Gubernatorat, jej oświetlenie zostało specjalnie zaprojektowane, aby wywołać odpowiedni efekt wizualny.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję