Encyklika ta została opublikowana 2 lata po encyklice Veritatis splendor i zarazem 3 lata przed encykliką Fides et ratio. Trzy dokumenty o sprawach najważniejszych. Jeden poświęcony wolności odsłoniętej w blasku prawdy, drugi – o życiu i jego wartości i wreszcie trzeci – o współdziałaniu rozumu i wiary w poszukiwaniu prawdy, co oznacza jednocześnie wielką pochwałę godności ludzkiego rozumu. Prawda – życie – rozum i wiara. Podstawowe wartości, fundamentalne tematy, które wyznaczają swoisty tryptyk – wielki manifest humanistyczny św. Jana Pawła II. Trzy dokumenty, które stanowią wielkie przesłanie będące wyrazem troski i zarazem profetycznej przestrogi wielkiego papieża.

Wolność i prawda

Święty Jan Paweł II przypomniał w nim wielkość ludzkiej wolności, która spełnia się najbardziej wtedy, gdy człowiek, po poznaniu i uznaniu prawdy, wiąże się nią i podejmuje działania, i okazuje w ten sposób samopanowanie nad światem i nad sobą. Warto przypomnieć papieskie słowa, wypowiedziane na Jasnej Górze w 1979 r.: „Miłość stanowi spełnienie wolności, a równocześnie do jej istoty należy przynależeć – czyli nie być wolnym albo raczej być wolnym w sposób dojrzały! Jednakże tego «nie-bycia-wolnym» w miłości nigdy nie odczuwa się jako niewoli, nie odczuwa jako niewoli matka, że jest uwiązana przy chorym dziecku, lecz jako afirmację swojej wolności, jako jej spełnienie”.