Urodziła się 15 maja 1937 r. w miejscowości Orany, powiat Wołkowysk (obecnie Białoruś, obwód grodzieński) w rolniczej rodzinie, jako córka Antoniego i Kamili z domu Lasota. W 1944 r. wraz z rodziną w grupie repatriantów przybyła do Polski. Z powodu różnych zawirowań podczas repatriacji, rok urodzenia Anny został zmieniony na 1939 r. i do tej pory figuruje on we wszystkich dokumentach państwowych siostry. Miała rodzeństwo, w tym brata Jana, księdza, który zmarł w latach 90. i jest pochowany w Słupsku.

Po przybyciu do Polski rodzina Otoków osiedliła się w parafii Gardna Wielka na Pomorzu. We wrześniu 1953 r. Anna wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Kanoniczek Ducha Świętego w Krakowie i 2 września 1954 r. rozpoczęła nowicjat, przyjmując imię zakonne Ancilla. W 1959 r. złożyła śluby wieczyste. Srebrny jubileusz ślubów zakonnych świętowała w Rzymie (1980), złoty jubileusz w Krakowie (2005).

Pracowite lata, głównie w diecezji kieleckiej

Po złożeniu ślubów zakonnych została skierowana do Pacanowa, gdzie była wychowawczynią w Domu Dziecka Caritas (1955-57), następnie ukończyła 2-letnią Szkołę Pielęgniarską w Zabrzu (1957-59) i ponownie wróciła do Pacanowa, gdzie pełniła funkcję pielęgniarki w Domu Dziecka Caritas (1959-60). Jako pielęgniarka pracowała w szpitalu w Chmielniku (1960-62). Po usunięciu sióstr z placówek państwowych została skierowana do Międzybrodzia Bialskiego, gdzie była katechetką i służyła chorym na ternie parafii (1962-65). Następnie – jako katechetka i wychowawczyni – pracowała w przedszkolu w Krakowie na Lotniczej (1965), jako katechetka w Busku-Zdroju (1965-70), w Proszowicach (1970-76) oraz w Czańcu, gdzie równocześnie pełniła funkcję przełożonej domu zakonnego (1976-79). Ten nader pracowity czas okazał się zaledwie wstępem do misji w Afryce.

Na misjach – radośnie i wiernie

Po przygotowaniu, obejmującym naukę języka francuskiego i kurs medycyny tropikalnej we Francji i Belgii (1979-81), w 1981 r. s. Ancilla wyjechała na misje do Burundi. Tam z misjonarską pasją i wielkim poświęceniem pracowała do września 2019 r. W Burundi posługiwała na placówce w Gatara oraz Buraniro, gdzie w l. 1992–2001 pełniła funkcję przełożonej domu zakonnego. Na misjach pracowała przede wszystkim jako pielęgniarka w Centrach Zdrowia prowadzonych przez zgromadzenie. Wszelkie inne potrzebne prace, których tak wiele na misjach, także nie były jej obce.

Przez swoją otwartość na ludzi, poświęcenie, poczucie humoru i „serce zawsze na dłoni” zyskała sobie szacunek i miłość tych, którym służyła. Była najstarszą w gronie misjonarek, ale zawsze miała wielką wyrozumiałość i empatię wobec młodych sióstr i w ogóle wobec młodzieży. Bardzo cieszyła się powołaniami rodzimymi. Po jej śmierci jedna z sióstr Burundyjek napisała: „Nasza najdroższa siostro Ancillo, spoczywaj w pokoju. Mamy nadzieję, że Pan, któremu służyłaś radośnie i wiernie, z radością powita Cię w niebie. Siostry z Burundi nigdy nie zapomną Twojego świadectwa życia i miłości. Niech niebo otworzy się dla Ciebie i z radością Cię przyjmie (s. Benigne Kabanyana).

Mimo ubywających sił do końca z ofiarnością wykonywała drobne prace i posługi domowe, aby ulżyć siostrom misjonarkom, które czynnie były zaangażowane w apostolstwo.

Powrót do Pacanowa

Po powrocie do Polski w 2019 r. aż do śmierci przebywała w domu w Pacanowie. Sił wciąż jej ubywało, miała trudności w samodzielnym poruszaniu się, ale nadal żywo interesowała się małymi i wielkimi sprawami misji w Burundi, cieszyła się każdą misyjną inicjatywą i każdym nowym powołaniem, dopytywała o młode siostry, żyła problemami sióstr misjonarek, które odwiedzały ją przy okazji urlopów w Polsce, wspierała misje modlitwą i ofiarowanym cierpieniem.

We wspomnieniach współsióstr

– S. Ancilla była człowiekiem o wielkim sercu. Obdarowana przez Pana wielką empatią, pogodnym usposobieniem, naturalną dobrocią i wrażliwością na innych, wykorzystywała te dary w gwidonowej posłudze chorym i najuboższym. Nie czyniła tego w sposób naiwny, ale rozsądnie i bez wyrachowania – uważają jej współsiostry.

Wspomina s. Ezechiela Pyszka: – S. Ancilla była osobą bardzo normalną i bardzo otwartą na drugiego człowieka – bez względu na to, czy to był chory w przychodni, czy współsiostra. Gdy inne Siostry były w podróży, potrafiła czekać na nie, odmawiając Różaniec, bo było niebezpiecznie: ciemno, deszczowo, ślisko… Czekała, aby przywitać siostry, które wracały, czy to z zakupów, czy z daleko położonego szpitala, bez względu na to, czy był to czas spokojny, czy wojna. Mimo wielu obowiązków i odpowiedzialności, które pełniła, była osobą rozmodloną i bardzo wierzącą, oddaną Bogu w najdrobniejszych sprawach codziennego życia. Nie oszczędzała siebie, swojego zdrowia, była zawsze otwarta na prośby innych sióstr. Gdy już nie mogła pracować zawodowo, potrafiła iść do kuchni, zrobić obiad, czymś umilić siostrom posiłek, zrobić jakieś ciastko. Do końca chciała być aktywna i usłużyć drugiemu. Była bardzo otwarta na nowe powołania – kapłańskie i zakonne. Przychodziło do niej wielu kleryków. Obecny biskup diecezji Ngozi oraz rektor Seminarium duchownego to jej wychowankowie. Pomagała im na różne sposoby – modlitwą, dobrymi radami, świętym obrazkiem, Różańcem, zawsze miała dla nich czas i dobre słowo.

Kondolencje płynęły z Burundi

„Otrzymałaś imię Babci – dla mieszkańców Burundi. Na zawsze pozostaniesz Babcią. Stanowiłaś godny przykład jedności i pokoju. Żyłaś w Burundi i wróciłaś do swojego kraju. Nigdy nie zapomnę Cię jako Babci Burundi” (s. Marie Ange Dusabe).

„Była dla mnie jak matka, która towarzyszyła mi w mojej kapłańskiej drodze. Zawsze będę o niej pamiętał. Niech spoczywa w pokoju i niech Pan przyjmie ją do swojego królestwa” (ks. Labmert, rektor Międzydiecezjalnego Wyższego Seminarium Duchownego w Ngozi).

Biskup właśnie ogłosił śmierć s. Ancilli. Moje najgłębsze kondolencje. Niech Bóg przyjmie ją do swojego królestwa pokoju i radości. Nigdy nie zapomnimy świadectwa wiary i miłości, które zawsze nam okazywała” (ks. Deogratias Bukobero).

Ostatnie pożegnanie

Pogrzeb śp. s. Ancilli odbył się 13 stycznia 2025 r. w Pacanowie. Mszy św. pogrzebowej w kaplicy domu zakonnego przewodniczył bp Andrzej Kaleta, niegdyś uczeń s. Ancilli, którego przygotowywała do pierwszej Komunii św. w Busku-Zdroju. W homilii bp Kaleta powiedział m.in.: – S. Ancilla darowany jej przez Opatrzność talent wiary przyjęła i pomnożyła, dzieląc się nim z najbliższymi i tymi, których napotykała na swojej drodze. Paradoksalnie talent wiary dzielony i rozdawany nie umniejszał się w jej sercu, ale rósł, przyjmując kształt zakorzenionej w Bogu życiowej mądrości – tłumaczył Ksiądz Biskup. Przypomniał zarazem, że była jedną z czterech pierwszych misjonarek duchaczek, wysłanych przez zakon do Afryki. – Posługę swoją realizowała jako pielęgniarka, również w bardzo trudnym okresie wojny, która pochłonęła tak wiele ofiar – przypomniał bp Kaleta.

W koncelebrze żałobnej uroczystości znaleźli się także proboszcz parafii św. Marcina w Pacanowie, ks. Leszek Domagała oraz ks. Mariusz Rak, wikariusz biskupi ds. życia konsekrowanego. Były też obecne: przełożona generalna m. Kazimiera Gołębiowska, zarząd generalny, radna wikariatu terytorialnego w Burundi s. Gabriela Droździel, referentka misyjna zgromadzenia – s. Karina Markowicz, była misjonarka i referentka s. Nulla Romaniec, siostry – przedstawicielki domów zakonnych w Polsce oraz rodzina s. Ancilli ze Słupska. Ciało śp. s. Ancilli zostało złożone w grobowcu zakonnym na cmentarzu parafialnym w Pacanowie.