Ks. Marcin Gołębiewski: Jak to się stało, że należysz do grupy ratowników, którzy spieszą z pomocą poszkodowanym w wyniku różnorodnych tragicznych wydarzeń?

St. asp. Ludwik Tyszka: Jestem strażakiem od 2007 r. Fakt, że trafiłem do jednostki, gdzie jest grupa poszukiwawczo-ratownicza, to zupełny przypadek. W czasie, kiedy do niej wstępowałem, jednostka ta znajdowała się po wschodniej stronie Warszawy. Kadry dopasowywały pracowników biorąc pod uwagę łatwy dojazd do jednostki, a ja spełniałem to kryterium. W tamtym czasie nie wiedziałem o tej pracy nic, poza tym, że są psy i że Straż Pożarna jeździ czerwonymi samochodami. Trzeba zaznaczyć, że obecność w takiej grupie nie jest obowiązkowa. Co roku podpisujemy deklarację o dobrowolnym wyjeździe na misję za granicę, gdyby powstała taka potrzeba.

W jaki sposób zorganizowana jest praca zespołów ratowniczych?

Ciężka grupa poszukiwawczo-ratownicza Husar Poland jest formowana z 4 grup. W przypadku pomocy w Turcji byli to strażacy z Gdańska, Łodzi, Nowego Sącza i Warszawy. Są to grupy robocze, które pracują w danej strefie w ten sposób, że od momentu dotarcia na miejsce akcji dwie grupy wchodzą bezpośrednio do działań, a kolejne dwie tworzą obozowisko. Po jego zbudowaniu mają czas wolny. Po 8 godzinach pracy pierwszych dwóch grup następuje zmiana. Te, które budowały obozowisko, jadą do działań. Tak pracujemy ciągle przez maksymalnie 14 dni. Przez ten okres grupa jest samowystarczalna. Nie potrzebuje nic od władz lokalnych.

Opowiedz o tej konkretnej akcji ratunkowej w Turcji.

W poniedziałek, 6 lutego o 6 rano, otrzymałem telefon z informacją o trzęsieniu ziemi. Zapytano, czy wyrażam zgodę na wyjazd. Potwierdziłem swój udział w akcji. Po 15 min. dotarła do mnie wiadomość, że zapadła decyzja o wyjeździe do Turcji. Mniej więcej do godz. 12 trwało pakowanie potrzebnego sprzętu. Należy tu zaznaczyć, że połowa sprzętu, który zabieramy na misję znajduje się w Warszawie, a druga połowa w Nowym Sączu. Grupa warszawska, oprócz tego, że sama musi przygotować się do wyjazdu, to do jej obowiązków należy spakowanie sprzętu, przetransportowanie go na lotnisko i załadowanie na samolot. To wszystko jest bardzo skomplikowane, ponieważ należy spełnić wymogi transportu lotniczego.

Lot rozpoczęliśmy o godz. 21 i po niespełna trzech godzinach wylądowaliśmy na lotnisku w Gaziantep w Turcji, skąd mieliśmy jeszcze do przejechania ok. 150 km transportem kołowym.

Na samym lotnisku nie było jeszcze widać zniszczeń, ponieważ jest usytuowane z dala od miasta. Natomiast w trakcie podróży na miejsce działań dało się poznać, że jest to obszar objęty trzęsieniem ziemi. Nie był to dla mnie obcy widok, ponieważ w 2015 r. byłem na takiej misji w Nepalu więc wiedziałem, czego się spodziewać.

Okazało się, że w trakcie dojazdu do epicentrum trzęsienia ziemi, w miasteczku Besni, miejscowa ludność wyszła na drogę i zatrzymała nas żądając od nas pomocy. Po godzinie rozmów dowództwo podjęło decyzję, że zostajemy. Jak się później okazało, była to dobra decyzja, ponieważ udało się nam uratować 12 osób. Do miasteczka, w którym się zatrzymaliśmy, po 3 dniach dojechała grupa z Bułgarii. To były jedyne grupy działające na tym terenie. Inni ratownicy udali się do epicentrum, gdzie były bardzo duże zniszczenia. Jednakże decyzja o naszym pozostaniu w Besni była właściwa, ponieważ udało się uratować wspomniane wcześniej 12 osób.

Jaką sytuację zastaliście w Besni?

Ze wstępnych ustaleń służb lokalnych i naszych okazało się, że całkowitemu zniszczeniu uległo 25 bloków mieszkalnych. Były to budynki 5-7 piętrowe. Zastany widok można sobie wyobrazić w ten sposób, że 7-piętrowy blok złożył się jak przekładaniec do wysokości 10 metrów. Zatem 4 piętro znajdowało się na wysokości głowy. Szczęście w nieszczęściu było takie, że budynki były zaprojektowanie w ten sposób, że po zawaleniu tworzyły się nisze do 50 cm wysokości. Ostatnie osoby żywe, jakie uratowaliśmy, wydobyliśmy z przestrzeni ok. 30 cm. Ciężko było się przez nie przecisnąć. W jednym przypadku to się udało. Po 18-godzinnej akcji wydobyliśmy żywą kobietę w wieku ok. 50 lat. Była uwięziona razem z mężem, który niestety nie przeżył tej tragedii.

Mieliśmy zatem do przeszukania około 25 obiektów. W pierwszej dobie naszego działania otrzymaliśmy informację, że praktycznie z każdego zawalonego budynku dobiegają głosy osób wołających o pomoc. Po 2-3 godzinach akcji nasze dowództwo podjęło decyzję, że odstępujemy od zasady działania rotacyjnego i do działań ratowniczych rzucamy wszystkie siły i środki. Cztery grupy przez pierwszą dobę działały jednocześnie. Zrozumiałym jest to, że nie mogliśmy tak działać bez przerwy, bo każdy ma swoją wytrzymałość i nie dałby rady pracować non stop.

Po pierwszej dobie działań wróciliśmy do rotacyjnego systemu pracy. Jak się okazało, to też była dobra decyzja, ponieważ w pierwszej dobie wyciągnęliśmy najwięcej osób. Kolejnej doby ta liczba była już mniejsza. Ostatnią żywą osobę wydobyliśmy po ok. 110 godzinach od pierwszych wstrząsów ziemi. Po tym czasie, zgodnie z decyzją lokalnych władz, zakończyła się akcja ratownicza, a rozpoczęła się akcja humanitarna.

Strażak czy ratownik kojarzy się z osobą silną, twardą, odważną. Jednak ci twardzi mężczyźni potrafią też uronić łzę wzruszenia. Może masz takie wyjątkowe wspomnienie z akcji ratunkowej w Turcji, które Cię szczególnie poruszyło?

Dla mnie najbardziej wzruszający moment, to była praca przy wydobyciu czteroosobowej rodziny. Mieliśmy z nią kontakt poprzez nawoływanie na gruzach. Tłumacz, który się z nimi porozumiewał, nakreślił nam sytuację, że jest to czteroosobowa rodzina w tym dwójka dzieci w wieku 8 i 12 lat. Wiedzieliśmy przed przystąpieniem do tej akcji, kogo ratujemy. Dotarliśmy do nich po 4 -5 godzinach pracy. Pamiętam, że jako pierwsze wydobyliśmy dziecko. Był to chłopiec. Potem była matka, następnie córka i ojciec. Kiedy ojciec uświadomił sobie, że jego rodzina została uratowana, rozpłakał się, będąc jeszcze pod gruzami. Pamiętam ten moment, ponieważ zacząłem go pocieszać. Jednak bariera językowa nie pozwoliła mi tego uczynić tak, jakbym tego chciał. Swoje wsparcie wyraziłem, poklepując go po ramieniu. Dużo to dla niego znaczyło. Uszanowaliśmy też jego godność, ponieważ był prawie nagi. Okryliśmy go kocem. Wiedzieliśmy, że ze względów kulturowych będzie to dla niego duży kłopot, gdy w takim stanie go wydobędziemy. Odstąpiliśmy trochę od zasad ratownictwa, ponieważ w takich przypadkach najważniejsze jest jak najszybsze wydobycie poszkodowanych. Jednak zdecydowaliśmy się poświęcić tę minutę, żeby zrobić to w taki sposób, w jaki sami byśmy tego chcieli.

W sumie grupa polska uratowała 12 osób. Bogu dzięki, że Ci ludzie przy naszej pomocy wyszli spod gruzów i mogą się cieszyć życiem.

Jak Ciebie osobiście zmieniły takie wyprawy do Nepalu i Turcji? Czy inaczej patrzysz na wartości, na życie?

Z pewnością są to doświadczenia, które wiele wnoszą i kształtują spojrzenie na świat, to kim jesteśmy i ile znaczymy. Okazuje się, że w jednej chwili, możemy stracić wszystko – dosłownie wszystko, bo nawet życie. Takim elementem, który jest zapłatą za to, że narażamy swoje życie, jest po prostu ratowanie tego życia i tak, jak powiedział nasz komendant główny: uratować czyjeś życie, to tak, jakby uratować cały świat. Nie wiem, co to znaczy uratować cały świat, bo nie mam takich możliwości i pewnie nigdy miał nie będę, ale wiem, co to znaczy uratować ludzkie życie. Jeżeli to samo oznacza jedno i drugie, to muszę powiedzieć, że jestem spełnionym człowiekiem, strażakiem i więcej w mojej pracy zrobić nie mogę. To jest też osobista satysfakcja, że wieloletnie szkolenia i wieloletnia praca przyczyniła się do uratowania tych ludzi.

Z pewnością traumatycznym przeżyciem jest to, kiedy widzi się ogrom zniszczeń. Z każdym spojrzeniem dostrzegasz tragedię ludzką. Wtedy zdajesz sobie sprawę, że nasze życie jest bardzo kruche. W wielu przypadkach nie mamy wpływu na to, co się z nami stanie.