Wystawa jest kameralna, ale ma wielką siłę poznawczą. Powszechnie bowiem niewiele wiadomo o kulisach obecności królewiczów z rodu Sobieskich na Śląsku, na przełomie XVII i XVIII wieku. Dzięki wystawie można zobaczyć pamiątki po tej królewskiej rodzinie zachowane na Dolnym Śląsku. Zastanawiające skąd tyle pamiątek po Sobieskich w tej części Polski, skoro region ten w okresie rządów Jana III Sobieskiego znajdował się poza Rzeczypospolitą. Część pozostawili tutaj sami Sobiescy, inne trafiły w ramach przekazów muzealnych. Do trzeciej grupy należą skarby kultury kresowej przywiezione przez Polaków, którzy zmuszeni zostali do opuszczenia swoich domów po zmianie granic po II wojnie światowej.

Dwór pełen szpiegów

Na Dolnym Śląsku, w podwrocławskiej Oławie, rezydował syn zwycięscy spod Wiednia, Jakub (1667-1737 r.). Przebywał w niej ponad 40 lat. Znalazł się tutaj dzięki swemu ojcu, Janowi III Sobieskiemu. Królowi Polski bardzo zależało, żeby jego syn władał, choć częścią Śląska. Chciał, by Oława stała się pomostem, który ponownie zbliży Śląsk z Polską i w efekcie ziemie te powrócą do Korony Polskiej. Śląsk należał wówczas do Habsburgów. Szansa na powrót na te tereny narodziła się, gdy dwór wiedeński zaproponował na żonę Jakubowi Sobieskiemu Jadwigę Elżbietę von Pfalz-Neuburg. Nie grzeszyła ona majątkiem. Przebiegli Habsburgowie liczyli na to, że Sobieski nie będzie obstawał przy dużym posagu, mile połechtany koligacjami rodzinnymi. Sobiescy „połknęli haczyk” a Cesarz wskazał na ubogą w dochody Oławę. Jako książę Jakub przyczynił się mocno do jej rozwoju, choć cesarscy urzędnicy uprzykrzali mu życie – na jego dworze roiło się od szpiegów, nękany był kontrolami, ograniczano jego dochody.

Figurki z kości słoniowej

Pamiątką po Sobieskich są m.in. figurki z kości słoniowej oprawione w drewniane ołtarzyki, podarowane przez tę rodzinę wrocławskiej katedrze. Z kolei eksponowana w jej bocznym ołtarzu Madonna Sobieskiego, cieszący się wielkim kultem wizerunek, ukoronowany w 1997 r. przez Jana Pawła II, trafił tu w 1952 r. z kościoła w Międzylesiu. Według jednej z relacji papież Klemens XI podarował go w 1713 r. drugiemu synowi króla, Aleksandrowi Sobieskiemu, osiadłemu w Rzymie. Portrety, obrazy rodzajowe związane z Sobieskimi i list królowej Marysieńki to natomiast własność wrocławskiego Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Pochodzą z przedwojennego Muzeum Narodowego im. Króla Jana III we Lwowie.

Zegar z Rudek

Kresową pamiątką jest też zegar z kościoła w Dziesławiu (parafia Tymowa). Obraz na jego cyferblacie przedstawia scenę bitwy pod Parkanami, stoczoną w ramach kampanii wiedeńskiej. Zegar ten i kapy tureckie król Jan III Sobieski przekazał jako wota sanktuarium maryjnemu w Rudkach, gdy przybył do niego po wygranej bitwie. Po II wojnie światowej w Dziesławiu osiedli się mieszkańcy wsi Podhajczyki, położonej niedaleko Rudek. Wkrótce dołączył do nich ich dawny proboszcz, przywożąc m.in. wspomniany zegar Sobieskiego.