Jest to jedna z najstarszych chrześcijańskich instytucji szpitalnych, w skład której wchodzą duchowni – przeorzy i kapelani oraz kawalerowie i damy, będący świeckimi członkami, żyjącymi zgodnie z zasadami wiary i miłosierdzia wobec innych.

Biblijne korzenie

Założony w Ziemi Świętej podczas I wyprawy krzyżowej w 1098 r., zakon przyjął nazwę od biblijnego Łazarza, któremu dedykował większość swoich szpitali i kościołów. Początkowo był zakonem szpitalnym, kiedy jednak potrzebna okazała się obrona hospicjów przed niewiernymi i rabusiami, utworzono ochronę złożoną z trędowatych rycerzy-pacjentów, później tworzyli ją też zdrowi rycerze.

Lazaryci byli w średniowieczu jedyną organizacją zajmującą się opieką nad trędowatymi i stąd wywodzi się słowo lazaret. Wobec panującego w Europie trądu i innych zaraźliwych chorób, działalność zakonnych lazaretów była niezbędna. Dzięki ich działalności trąd zaczął zanikać, a zakon w efekcie przekształcił się w organizację bardziej rycerską, choć posługa chorym i utrzymywanie szpitali pozostały nadal jego istotnymi zajęciami. W Polsce w XIV wieku członkowie zakonu zarządzali lazaretami we wszystkich większych miastach. W czasach reformacji wielu z nich przeszło na protestantyzm, w Niemczech, Czechach i w Polsce zakon praktycznie przestał istnieć. Oficjalna jurysdykcja Rycerskiego i Szpitalnego Zakonu św. Łazarza została przywrócona w Polsce w 1934 r., a w czasie II wojny światowej rycerze pełnili szpitalną służbę w wielu miejscach, niosąc pomoc ofiarom walk i bombardowań. Ponowne odrodzenie lazarytów w Polsce miało miejsce w 2012 r.

3 filary lazarytów

Filarami zakonu są: duchowość, charytatywność i tradycja. Wszystkim związanym z Zakonem stawia się określone wymagania – zgodność życia z Dekalogiem oraz ewangelicznymi błogosławieństwami. Pielęgnowanie życia duchowego odbywa się przede wszystkich na zasadach autoformacji. Formacji oraz integracji służą m.in. rekolekcje. Działalność charytatywna od utworzenia pierwszych lazaretów do obecnych hospicjów i domów opieki przebyła długą drogę. Zmieniły się warunki życia i sposoby pomagania, dlatego członkowie zakonu nie ruszają dziś do bitwy, ale koncentrują się na pracy charytatywnej.

Wielowiekowa tradycja jest w zakonie starannie przechowywana i kultywowana, a na znaczenie tego wymiaru wskazuje zawołanie zakonne: Atavis et armis, które tłumaczy się jako: poprzez przykład naszych przodków i tradycję oręża. Tradycja to znaki i symbole – zielony krzyż noszony na ramieniu płaszcza rycerskiego, klapie marynarki czy żakietu. To symbol członków i sympatyków zakonu niosących pomoc w hospicjach, znak na ratowniczych uniformach wolontariuszy pełniących służbę na pielgrzymich szlakach i w miejscach zgromadzeń.

W XXI wieku

Dzisiaj polscy lazaryci skupieni są w Wielkim Przeoracie Polski OSLJ, w skład którego wchodzi Komandoria Podkarpacka, Kujawsko-Pomorska, Mazowiecka (w organizacji) oraz Chorągiew Zamojska. W Bydgoszczy lazaryci prowadzą Centrum Opieki Perinatalnej św. Łazarza, w Przemyślu powstaje Centrum Opiekuńczo-Hospicyjne im. św. Łazarza Betania, w działalność charytatywną włączyli się członkowie i sympatycy zakonu w Rzeszowie i Tarnobrzegu, do działalności wracają lazaryci z Krosna.

Centrum Hospicyjno-Opiekuńcze im. św. Łazarza Betania jest obecnie największą realizacją lazarytów w Polsce. Tworzą je ludzie, dla których jest to przysłowiowe „oczko w głowie”. Poświęcają tej „betańskiej idei” wolny czas, czuwają nad projektem, szukają funduszy w postaci pisanych projektów, wniosków, udziału w programach rządowych i samorządowych, zachęcają do przekazania 1%, kwestują. Nazwa nawiązuje do biblijnej Betanii niedaleko Jerozolimy, na wschodnim stoku Góry Oliwnej, miejsca, gdzie Pan Jezus otaczany był troską i serdeczną życzliwością. Mieszkańcy Betanii: Łazarz i jego siostry – Maria i Marta – to przyjaciele Jezusa.

Także w Rzeszowie organizowana jest grupa sympatyków lazarytów i każdy, kto chce włączyć się w działania, podzielić się pomysłami, witany jest z całą serdecznością. Grupa rzeszowska ma już za sobą m.in. udział w akcji „Paczuszka dla maluszka”, wielkanocny konkurs plastyczny, pomoc dla Drohobycza na Ukrainie i wiele pomysłów na działania oraz wspomagania akcji przygotowywanych przez inne organizacje. Zapraszam do współpracy oraz pomocy na rzecz Betanii: kontakt tel. 608 090 510 lub https://www.facebook.com/lazaruspodkarpackie/ .