Najczęstszym powodem odwiedzania tego cmentarza jest grób naszej pisarki Elizy Orzeszkowej. Spoczywa tam wraz z mężem Stanisławem Nahorskim, polskim adwokatem i działaczem społecznym. To nie jedyny polski ślad na cmentarzu. Pod murem znajduje się kilka rzędów białych krzyży. Są to mogiły polskich żołnierzy poległych w latach 1919-20 oraz w 1939 r. w czasie obrony miasta przed sowietami. Umieszczono tam pomnik z orłem w koronie i tablicą, która w języku polskim i rosyjskim informuje, że jest to cmentarz żołnierzy polskich.
Historia
Stary cmentarz katolicki w Grodnie (nazywany też farnym albo pobernardyńskim) zajmuje powierzchnię 3 ha. Inicjatorem jego powstania był proboszcz grodzieński ks. Józef Muczyński, kanonik smoleński, doktor teologii, rektor szkół wydziałowych. Ordynariusz inflancko-piltyński i wileński bp Jan Nepomucen Kossakowski po wizytacji cmentarza w 1805 r. napisał m.in.: „24 sierpnia odwiedziłem cmentarz parafialny niedawno założony i obszerny, a już cały grobowcami okryty, między innymi nagrobek panny Tokarzewskiej, która z rozpaczy w 22 roku życia własną zabiła się ręką, okropny koniec gwałtownej namiętności przypomina”.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Cmentarz farny w Grodnie ma 228 lat.
Cmentarz uległ częściowemu zniszczeniu w czasie okupacji i zaraz po II wojnie światowej. W połowie lat 70. został zamknięty, a w 1986 r. decyzją Komitetu Wykonawczego Obwodu Grodzieńskiego otrzymał status pomnika o znaczeniu regionalnym.
Cenna nekropolia
Większość znajdujących się na nim grobów pochodzi z końca XVIII – I poł. XX wieku. Wśród znanych osób spoczywają tam m.in.: Giuseppe de Sacco (1735-98), architekt włoski, autor kilku budynków w Grodnie i jego okolicach; Bolesław Szyszkiewicz (1864-93), rzeźbiarz grodzieński czy Jan Kochanowski (1894-1942), biolog, ekolog, profesor gimnazjum męskiego w Grodnie, twórca grodzieńskiego ZOO. Na cmentarzu są również pochowani przedstawiciele znanych rodów grodzieńskich: Wróblewskich, Kościełowskich, Giedrojciów, Ejsmontów, Hlebowiczów, Buszów.
Stary cmentarz w Grodnie jest cennym obiektem kultury sakralnej, który wymaga nadania mu odpowiedniego statusu oraz przeprowadzenia dalszych badań genealogicznych, biograficznych oraz historyczno-kulturowych. W jego środkowej części znajduje się piękna, XIX-wieczna kaplica cmentarna Najświętszego Zbawiciela.
