Geneza

Początki Chłopkowa sięgają połowy XV wieku, chociaż należy pamiętać, że tutejsze osadnictwo miało swój początek już w XII wieku na grodzisku wczesnośredniowiecznym ulokowanym nieopodal kościoła nad rzeką. Najstarsze pisane źródła historyczne podają, że w 1442 r. Wielki Książę Litewski Kazimierz Jagiellończyk z włości mielnickiej nadał królewszczyznę Chłopkowo podkomorzemu Stanisławowi Mleczko h. Korczak. W 1512 r. król Zygmunt Stary potwierdza to nadanie Mikołajowi Niemirze h. Gozdawa – staroście mielnickiemu.

Czy była już wówczas parafia w Chłopkowie? Był to przecież na Podlasiu czas formowania się sieci parafialnej. Na tym terenie istniały już parafie w obrządku zachodnim: Sarnaki, Rusków czy Górki, jak i wschodnim: Kornica, Chotycze. Okoliczności powstania parafii chłopkowskiej nie są jednak udokumentowane. Natomiast pewne jest, że po zawarciu Unii Brzeskiej w 1596 r. istniał tutaj kościół grekokatolicki (unicki). Pierwszą cerkiew ufundował prawdopodobnie Mikołaj Kiszka h. Dąbrowa – starosta drohicki. Nieco później w litewskich aktach sądowych pojawiło się nazwisko prezbitera, a więc kapłana chłopkowskiego, ks. Pawła Sosnowskiego. Pierwsza drewniana cerkiew unicka spłonęła od uderzenia pioruna w 1702 r. Kolejna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny została wzniesiona dwa lata później. Jednak po okresie wojen: północnej i siedmioletniej oraz po śmierci kolatora Siedlnickiego zniszczona i nieremontowana popadła w coraz większą ruinę. Dlatego też w 1787 r. od podstaw odrestaurowano kolejną, nadal drewnianą, unicką świątynię wyposażoną w ikonostas i organy.

Wśród parochów, czyli proboszczów chłopkowskiego kościoła unickiego, należy wymienić ks. Leona Koźmińskiego (dziadka późniejszego bł. Honorata) oraz ostatniego proboszcza ks. Ludwika Kalińskiego. Za odmowę usuwania „łacinników” ze świątyni został przez władze carskie uwięziony w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie zmarł. Jego zasługą jest powstanie nowego cmentarza grzebalnego w 1853 r., który służy parafii po dzień dzisiejszy. Najstarszy zachowany grób prawosławny pochodzi z 1890 r. Wówczas też powstała pierwsza murowana plebania, kolejną zbudowano ponad 140 lat później staraniem ks. Andrzeja Jakubowicza.

Czas prawosławia

Po likwidacji kościoła unickiego w 1875 r. grekokatolicka parafia w Chłopkowie zamieniona została na prawosławną. Dla parafian pragnących zachować wiarę ojców rozpoczęły się dni udręki i szykan religijnych oraz wzmożona rusyfikacja wiernych. Pod kuratelą duchownych prawosławnych działały w tym celu szkoły cerkiewno-prawosławne, tzw. popówki w Chłopkowie, Ostromęczynie i Puczycach.

Aby móc przyjmować sakramenty, ludność gromadziła się w lasach, m.in. Wisielec, Zapowiedka, gdzie była doprowadzana przez tzw. łączników – osoby cieszące się zaufaniem wiernych i księdza.

W 1890 r. z nakazu władz carskich rozebrano dotychczasową świątynię. Na jej miejscu powstała murowana, w stylu bizantyjskim, na planie krzyża greckiego wg projektu Wiktora Syczugowa. Z rozebranej cerkwi unickiej zostały zbudowane: mieszkanie dla służby kościelnej oraz kaplica na cmentarzu grzebalnym.

Kiedy w 1905 r. został wydany ukaz tolerancyjny, większość wiernych zapisała się do kościoła rzymskokatolickiego w Górkach i Sarnakach, o czym świadczą wpisy w księgach nawróconych (Liber Conversorum). Kres prawosławiu przyniosła dopiero I wojna światowa. Wtedy zarówno ostatni prawosławny proboszcz, jak i wojsko niemieckie okradli świątynię z cennych obrazów, organów i dzwonów.

Utworzenie parafii

Dokładnie miesiąc po odzyskaniu niepodległości, na mocy rozporządzenia wydanego przez bp. Henryka Przeździeckiego 11 grudnia 1918 r., świątynia została rewindykowana, czyli zwrócona wiernym i rekoncyliowana. Ten liturgiczny obrzęd przywracający jej sakralny charakter wyrażony został przez jej poświęcenie, którego dokonał 26 grudnia 1918 r. ks. Józef Kocięcki, dziekan i proboszcz górecki. Od tego czasu wznowiono odprawianie nabożeństw. Wiernym to nie wystarczało, czynili starania, by utworzyć parafię.

Ostatecznie bp Henryk Przeździecki zdecydował się utworzyć parafię w Chłopkowie dekretem z dnia 27 marca 1920 r. Czytamy w nim, iż „dla dobra duchowego wyznawców Chrystusa ogłaszamy, że z dniem 15 kwietnia 1920 r. erygujemy parafię pod wezwaniem Narodzenia NMP”.

Pierwszym administratorem parafii został wikariusz z Janowa Podlaskiego, karmelita, ks. Zygmunt Urban. Powołano też pierwszy Dozór Kościelny (dzisiejsza Rada Parafialna). Pierwszym organistą był Maciej Mazurkiewicz, a kościelnym – Michał Sterniczuk. Nowo utworzona parafia miała blisko 600 wiernych. Pod przewodnictwem kolejnych proboszczów do dziś rozwija się życie religijne na chwałę Boga i ludzi.

Ważne daty i wydarzenia z historii parafii w Chłopkowie:
15.04.1920 – erygowanie parafii pw. Narodzenia NMP
1923 – Stolica Apostolska zatwierdza odpusty:
– na uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
– na uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa,
– na uroczystość św. Praksedy
– na uroczystość św. Mikołaja biskupa
1924 – organizują się pierwsze bractwa katolickie:
– Bractwo Różańca Świętego
– Bractwo Najświętszego Sakramentu
– Zgromadzenie III Zakonu św. Franciszka
– Liga Katolicka
– Koło Misyjne
1925 – remont dachu i wieży na kościele z usunięciem bizantyjskiej kopuły po sprzedaży domu parafialnego
04-14.05.1926 – pierwsze ćwiczenia duchowe (rekolekcje)
1931 – poświęcenie nowego dzwonu „Józef”
1939 – poświęcenie głównego ołtarza „uprzywilejowanego po wieczne czasy”
1954 – wyświęcenie dzwonu „Niepokalane Poczęcie NMP”, a rok później dzwonu „Na cześć Chrystusa Króla”
1959 – nawiedzenie przez kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej
1962 – pierwsze Misje Święte prowadzone przez Ojców Oblatów. Kolejne odbyły się w 1975 (Ojcowie Jezuici), 1997 i 2020 (ks. kan. dr Dariusz Kujawa)
10/11.04.1966 – pożar wnętrza kościoła
03.06.1969 – poświęcenie kościoła przez bp. Jana Mazura w czasie wizytacji kanonicznej (po remoncie)
1980 – przybycie kopii obrazu Matki Bożej Kodeńskiej
1985 – nawiedzenie przez kopię obrazu Matki Bożej Częstochowskiej
1992 – w wyniku nowego podziału administracyjnego Kościoła Katolickiego w Polsce parafia w Chłopkowie z diecezji siedleckiej zostaje włączona do diecezji drohiczyńskiej
1993-95 – wybudowanie nowej plebanii
28.05.1998 – konsekracja nowych marmurowych ołtarzy przez bp. Antoniego Pacyfika Dydycza w czasie wizytacji kanonicznej
2004 – nawiedzenie przez kopię obrazu Jezusa Miłosiernego
2007 – peregrynacja figury Matki Bożej Fatimskiej, poświęcenie popiersia Ojca Świętego Jana Pawła II
2012-2016 – remont kościoła i plebanii związany z projektem termomodernizacji obiektów sakralnych
2017 – instalacja relikwii bł. Honorata Koźmińskiego
2019 – odnowienie wnętrza kościoła i remont zakrystii
2020 – obchody stulecia powstania parafii w Chłopkowie pod przewodnictwem bp. Piotra Sawczuka.