W Wigilię Bożego Narodzenia 1915 r. do żołnierzy Legionów Polskich, walczących na Wołyniu, przybył bp Władysław Bandurski, gorący patriota, przed wybuchem wojny duchowy opiekun polskiej młodzieży, drużyn Bartoszowych, Sokolich, Strzeleckich, druh serdeczny komendanta Józefa Piłsudskiego. W kaplicy zbudowanej przez legionistów, w miejscu nazwanym przez nich Legionowo, wśród wołyńskich sosen, odprawił Mszę Pasterską. Był śpiew kolęd. Zabrzmiała pierwszy raz radosna „Kolęda Legionów”. Bp Bandurski w swej homilii powiedział do żołnierzy: „Jestem dumny, że w tej uroczystej chwili mogę być z Wami i razem zanosić modły do Pana Zastępów... Odprawiam Mszę św. w najwspanialszej obecnie w Polsce katedrze, rękami polskich rycerzy wzniesionej, postawionej trudem i znojem wojennym polskiego żołnierza, zroszonej krwią serdeczną bojowników o wolność narodu, a tak olbrzymiej i przestronnej, jak olbrzymie serce i duch prawego i szlachetnego Polaka, zrzucającego kajdany stuletniej niewoli... Odprawiam wzniosłą Bożego Narodzenia pamiątkę pod czystym i jasnym niebios sklepieniem, wśród wysokich kolumn wspaniałego lasu, wśród czworoboku rycerstwa polskiego, wśród kadzideł bijących pod niebios stropy ognisk polowych, przy których grzejecie trudem bojowym spracowane ciała, przy odgłosie z dala grających armatnich organów, co zdają się wtórować cichej, a pokój niosącej polskiej kolędzie... Wśród nocnej ciszy Wy jedni na czatach... Wy jedni straż trzymacie nad ideą ukochaną – nad pragnieniem wolności zrodzonym w krwawym Waszym trudzie i męce wśród armat dymu i rozjęku... Tam Polska żywa, gdzie Wy, gdzie Wasza krew serdeczna gorącego dowodzi życia...”. W „leśnej katedrze”, wśród wołyńskich sosen, wyrosły krzyże i mogiły legionistów – świadectwa żołnierskiej ofiary poniesionej dla Polski, dla Jej zmartwychwstania. Ukazuje je litografia Leona Wyczółkowskiego, przyjaciela Legionów.

29 października 2017 r. w Ostrogu nad Horyniem w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny parafianie wraz z ks. prob. Witoldem Józefem Kowalowem odsłonili i poświęcili tablicę upamiętniającą Felicję Korzeniowską, pielęgniarkę szpitala w Ostrogu, żołnierza 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, która oddała swe życie za Ojczyznę w walce z Niemcami.

Dusza narodu... Za jej ocalanie dziękujemy z serca ks. Witoldowi J. Kowalowowi, redaktorowi dwumiesięcznika Rzymskokatolickiej Diecezji Łuckiej „Wołanie z Wołynia”, proboszczowi kościoła farnego w Ostrogu. Tak, umieszczenie w wołyńskim kościele tablicy w hołdzie Armii Krajowej to ocalanie duszy narodu. Pod przewodem Księdza Redaktora członkowie Stowarzyszenia „Wołyński Rajd Motocyklowy” wspólnie z Centrum Kulturalno-Edukacyjnym z Równego uporządkowali cmentarz wokół zrujnowanego kościoła w Tulczynie i wznieśli krzyże na cmentarzu, w kościele i przy wejściu do kościoła. 12 listopada 2017 r. ks. Kowalów zwrócił się z gorącą prośbą do prezydenta Andrzeja Dudy o pomoc w przywróceniu do kościoła farnego w Ostrogu rzeźb Matki Bożej z Dzieciątkiem i Chrystusa w Grobie, zrabowanych przez władzę komunistyczną 20 października 2017 r. I jeszcze prośba ciężko chorego ks. Witolda: „Ze szpitalnego łóżka w Równem zwracam się z gorącą prośbą do Rodaków w Polsce i na świecie o modlitwę różańcową w intencji zwrotu katolikom w Równem na Wołyniu kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny i św. Antoniego. Swoje cierpienie ofiaruję w tej intencji. Ave Maria! Sursum corda!”.

10 marca 2018 r. w Częstochowie ks. Witold Józef Kowalów został nagrodzony medalem „Custos Veritatis”. Książe Witoldzie! Opiekunie i przewodniku duchowy Wołynian, niezłomny obrońco duszy narodu! Matka Boża z Dzieciątkiem Jezus przytula Cię do swego Serca i wraz z Tobą przytula ukochany Wołyń...

A oto apel Księdza Redaktora: „Wołanie z Wołynia”. Pismo religijno-społeczne Rzymskokatolickiej Diecezji Łuckiej. To tytuł dwumiesięcznika, który wydajemy w diecezji łuckiej. Pismo to jest redagowane przeze mnie w rzymskokatolickiej parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrogu na Wołyniu. Na łamach „Wołania z Wołynia” zamieszczamy m.in. rozmaite opisy, relacje i wspomnienia dotyczące przeszłości wołyńskiej ziemi, kościołów i duszpasterzy. Celem tych tekstów jest uchronienie przed zapomnieniem chociaż części wołyńskiego dziedzictwa. Zwracam się do wszystkich ludzi pochodzących z Wołynia, którzy osiedlili się w różnych częściach Polski i za granicą, aby nadsyłali swoje wspomnienia, refleksje, spostrzeżenia lub materiały do opublikowania ich w dwumiesięczniku „Wołanie z Wołynia”. Mile widziane będą także zdjęcia dawnych duszpasterzy kościołów.

Ks. Witold Józef Kowalów (Ks. Vitold-Yosif Kovaliv), skr. poczt. 9, 34-520 Poronin, www.wolaniecom.parafia.info.pl , e-mail: vykovaliv@gmail.com lub telefoniczny w Ostrogu: tel./fax +380 (3654) 2-30-38.

Kolęda Legionów Wigilia 1915 r.

na melodię „W dzień Bożego Narodzenia”

W dzień Bożego Narodzenia
Radość serca rozpłomienia,
Że w armatnim huku, dymie
Zmartwychwstaje Polski imię,
Polski imię!
Rok już drugi na placówce,
Wciąż w wojennej my wędrówce.
Poprzez krwawą dolę, blizny
Śpieszmy do wolnej Ojczyzny,
Do Ojczyzny!
Już za nami Ziemia-Matka,
Przeszliśmy ją do ostatka,
Krwią na Kresach wyznaczyli
Nową Polskę, bracia mili,
Bracia mili!

Pastuszkowie Boże Dziecię
Oznajmili hen, po świecie –
Przez Legionów pacholęta,
Zwiastowana wolność święta,
Wolność święta!
Przez legiońskie szare dzieci
Wokół z wichrem sława leci,
Szabli błyskiem wszem ogłasza:
Z grobu wstaje Polska nasza,
Polska nasza!