Podczas tegorocznego pobytu w Nicei zwiedzaliśmy m.in. dzielnicę Cimiez, położoną na wzgórzu górującym nad tym pięknym miastem. Jest tam nie tylko piękne muzeum ze zbiorami obrazów Henri Matisse’a. Na wzgórzu tym istniała w czasach rzymskich osada Cemenelum. Pozostałości budowli i areny rzymskiej można oglądać do dziś na terenie utworzonego Muzeum Archeologicznego. To na tej arenie zginął śmiercią męczeńską św. Poncjusz z Cimiez, biskup, a wcześniej senator rzymski, który stał się chrześcijaninem. Został zamęczony w czasach cesarza Waleriana, ok. 257 r. W centralnym punkcie wzgórza Cimiez znajduje się kościół pw. Matki Bożej Wniebowziętej i klasztor franciszkański. Kościół stoi na placu imienia św. Jana Pawła II, z ładnym pomnikiem naszego Papieża. Obecny klasztor Franciszkanów, założony był pierwotnie przez Benedyktynów z Opactwa św. Poncjusza i jako taki istniał do XVI wieku. Z historii omawianego kościoła wynika, że w XII wieku w klasztorze przechowywano relikwie św. Dewoty. Zostały one tu przewiezione w celu zabezpieczenia przed zniszczeniem, którego mogli dokonać Maurowie, okupujący tereny obecnego Księstwa Monako.

Zainteresowała mnie historia życia i kultu św. Dewoty. Aby ją bliżej poznać, wybrałam się do Księstwa Monako i jego dzielnicy Monte Carlo.

Archiwum prywatne

Św. Dewota

Święta Dewota (w języku francuskim – Sainte Dévote) jest patronką Księstwa Monako. Zginęła śmiercią męczeńską ok. 303 r. n.e., w okresie prześladowań chrześcijan za czasów panowania cesarzy Dioklecjana i Maksymiana. Dewota urodziła się ok. 283 r. w Marianie na Korsyce. Była chrześcijańską dziewicą, wiodącą proste, pobożne życie na służbie u senatora Eutychiusa. Prefekt rzymski Barbarus podczas wizyty na wyspie zażądał od senatora wydania służącej, która nie oddaje czci bogom rzymskim. Gdy Barbarus odmówił, został otruty, a Dewotę porwano i uwięziono. Nie chciała się wyrzec Chrystusa, chociaż poddano ją okrutnym torturom, zmiażdżono jej usta, wleczono po ostrych skałach i ciernistych zaroślach. Ostatecznie Dewota poniosła śmierć przez ukamienowanie. Aby zapobiec rozpowszechnianiu kultu męczennicy chrześcijańskiej, nakazano spalić jej ciało. Chrześcijanie korsykańscy wykradli nocą ciało Dewoty ze stosu i umieścili je na łodzi płynącej do Afryki. Chcieli zapewnić jej w ten sposób godny, chrześcijański pochówek. Jednak silny sztorm zmienił plany. Według legendy, nagle nad łodzią pojawiła się gołębica i wskazała kierunek dalszego rejsu. Łódź przypłynęła do brzegu w dolinie Les Gaumates, obecnej dzielnicy Monte Carlo o nazwie Condamine. Legenda mówi, że w grocie pochowano ciało św. Dewoty. W tym miejscu też zbudowano później kaplicę na jej cześć. Pierwsze wzmianki o tej kaplicy pojawiły się w pismach ok. 1070 r. Kaplica została w 1075 r. podarowana opactwu św. Poncjusza, Zakonowi Benedyktynów. Przebudowana była wielokrotnie, od 1887 r. jest to już kościół parafialny. Na murze kościoła wisi tablica ufundowana w 2004 r. przez księcia Monako Rainiera III. Uczczono w ten sposób 1700-lecie śmierci św. Dewoty jako patronki Księstwa Monako i rodu Grimaldich. Na tablicy zamieszczono również inskrypcję o trwającym pontyfikacie Jana Pawła II.

Kult św. Dewoty i jej patronat to ważny element historii, kultury i życia religijnego Księstwa Monako. Pojawiły się świadectwa wielokrotnych cudów za pośrednictwem św. Dewoty.

Na cześć św. Dewoty w XVI wieku emitowano po raz pierwszy monety z jej wizerunkiem. Stało się to pod rządami Księcia Honore II, który mianował św. Dewotę patronką Monako i rodu Grimaldich. W 2004 r. wydano srebrną monetę o nominale 5 € z wizerunkiem świętej i tradycyjnymi atrybutami w postaci wizerunku łodzi i gołębicy. W XV wieku Dewota była patronką obrony Monako przed Księstwami Genui i Pizy. Modlitwy do św. Dewoty sprawiły, że pokonano hiszpańskie galery, atakujące Monako w 1641 r. Jeden że zdobytych statków otrzymał imię „Dewota”.

W 1927 r. Louis Notari, autor m.in. tekstu hymnu Księstwa Monako, napisał poemat o życiu św. Dewoty. Poemat napisany został jako jeden z pierwszych utworów w dialekcie monegaskim, czyli lokalnym dialekcie pochodzenia galloromańskiego. Było to przełomowe wydarzenie dla tego języka, który jest kultywowany w Monako do dzisiaj. Emitowane są również znaczki pocztowe z wizerunkiem św. Dewoty.

Kult patronki Monako jest stale obecny w życiu obywateli tego Księstwa. Szczególnym wydarzeniem jest coroczne święto ku jej czci. Uroczystości trwają zwykle w dniach 26-27 stycznia, co roku. Tradycyjna data święta wynika z ustaleń dotyczących dnia, w którym łódź z ciałem św. Dewoty pojawiła się u brzegu, w rejonie Monako. Obecny przebieg wydarzeń wywodzi się z 1874 r., zaś jej oprawa i wydarzenia towarzyszące ustalone zostały przez Louisa II, księcia Monako, w 1924 r.

Co roku, wieczorem 26 stycznia, rozpoczynają się obchody święta św. Dewoty. Odbywa się, w tym dniu uroczyste spalenie łodzi rybackiej na placu przed kościołem św. Dewoty w obecności księcia Monako i jego rodziny oraz hierarchów kościelnych, którzy błogosławią uczestników wydarzenia. Wydarzenie to poprzedza uroczysta poranna Msza w kaplicy św. Dewoty, odprawiona w dialekcie monegaskim (Monegasque).Wieczorem rusza procesja z relikwiami św. Dewoty i łodzią. W porcie wypuszczana w niebo jest gołębica. Łódź stawiana jest na placu przed kościołem św. Dewoty, blisko brzegu morza.

Książę Albert i jego małżonka Charlene, osobiście podpalają łódź, tłum wiwatuje, a niebo rozświetlają fajerwerki.

Dzieje się tak na pamiątkę pewnego znaczącego wydarzenia z 1070 r. W tymże roku Antinope, kapitan łodzi z Florencji, porwał ciało św. Dewoty z groty i próbował je wywieźć. Silny wiatr zawrócił łódź do brzegu. Kapitan został aresztowany i z wyroku księcia Ugo Grimaldi skazany na odcięcie nosa i uszu oraz długoletnie więzienie. Musiał również być świadkiem publicznego spalenia jego łodzi na placu.

Obecnie relikwie św. Dewoty przechowywane są w pięknym, złoconym relikwiarzu, w katedrze Monako pw. św. Mikołaja. Stoi tu także pomnik św. Dewoty, ufundowany przez księcia Rainiera III.

W katedrze Monako znajdują się również grobowce wielu książąt z rodu Grimaldich. W 2005 r. pochowano tu księcia Rainiera III, obok jego żony, księżnej Grace (Kelly), zmarłej tragicznie w 1982 r.

Uroczystości ku czci patronki Monako św. Dewoty mają swoją kulminację 27 stycznia. W tym dniu rano jest celebrowana uroczysta Msza św. w katedrze Monako, w obecności rodziny książęcej, notabli Monako oraz zgromadzeń świeckich i kościelnych tego kraju. Po Mszy św. rusza uroczysta procesja z relikwiami św. Dewoty i zmierza w stronę pałacu. Procesja zatrzymuje się na placu pałacowym, celebrans udziela błogosławieństwa księciu wraz z rodziną oraz całej ludności Monako. Osobne błogosławieństwo skierowane jest do rybaków i morza. Święto św. Dewoty to zawsze wyjątkowe przeżycie dla mieszkańców i turystów, którzy w te dni chętnie przybywają do Monako.

Historia św. Dewoty, jako patronki Monako, pozwala na bliższe poznanie historii tego niewielkiego kraju. Jej imię pojawia się również w trakcie relacji z Grand Prix Monaco Formuły 1. Pierwszy zakręt trasy ulicznej dla bolidów w Monako nosi nazwę Zakręt Świętej Dewoty, gdyż znajduje się naprzeciwko kościoła pod Jej wezwaniem.