Przypadająca 25 marca uroczystość Zwiastowania Pańskiego obchodzona jest w Kościele od VII w. Uroczystość miała w Polsce swoje nazwy ludowe: Matki Bożej Roztwornej, Zagrzewnej, Strumiennej, a także Kwietnej i Ożywiającej. W nazwach tych zawiera się prawda o rozpoczynającym się cyklu wegetacyjnym ziemi. Wierzono, że za sprawą Maryi ziemia otwiera się na przyjęcie ziarna, że Matka Boża, której zwiastowano macierzyństwo, ogrzewa ziemię, że dzięki Niej topnieją lody, wraca nurt w strumieniach. Powszechna była wiara, że w dniu tym budzą się do życia stworzenia, które zapadają w zimowy sen, że jest to czas powrotu ptaków. Z radością wypatrywano pierwszych bocianów na niebie, bo jeśli nie przyleciały "na św. Józefa", to na pewno zgodnie z przysłowiem: "Na Zwiastowanie bocian na gnieździe stanie". Gospodarze, by zachęcić bociany do powrotu na stare gniazda, naprawiali je sumiennie, wrzucali do środka specjalnie na tę okazję pieczone z ciasta bocianie łapki. Niektórzy wciągali na kalenice dachów drewniane koła, które zwykle przyciągały te niezwykłe ptaki. Lud polski znał wiele opowieści o bocianach, uchodzących za symbole szczęścia, dostatku i powodzenia. Opowiadano, że w obronie swego gniazda uderzeniami skrzydeł potrafią ugasić ogień w jego zarodku. Wierzono też, że podczas lotu zdrowe ptaki podtrzymują słabsze, oraz że opiekują się nimi do późnej starości. Bociany traktowane były w polskiej kulturze niemal jak ludzie, mówiono o nich po imieniu: "Wojtki".
Opowieści krążyły także o innych, pojawiających się na uroczystość Zwiastowania ptakach. Lud wierzył np., że jaskółki nie odlatują na zimę do ciepłych krajów, lecz uczepione nóżkami przeżywają ten czas zanurzone w rzekach, jeziorach i bagnach. Dopiero, jak głosi przysłowie: "Na Maryi Zwiastowanie jaskółka ze snu powstanie" lub: "Na Matkę Boską Roztworną rzuca jaskółka swoją topiel jeziorną". Według legendy Matka Boża jest wdzięczna jaskółkom za to, iż ptaki te broniły Dzieciątka Jezus przed uciążliwymi muchami, gdy Święta Rodzina uciekała do Egiptu. Lud wierzył, że jaskółki przynoszą szczęście, a obecność ich gniazd w oborach zapewnia pomyślność w hodowli. Tradycja ludowa zakazywała niszczenia jaskółczych gniazd w obrębie zagrody.
Krążyły też opowieści o zimowaniu skowronków w mysich norach, pod kamieniami. Według wierzeń dzień Zwiastowania Pańskiego budzi te drobne ptaszki z odrętwienia i pozwala im budować nowe gniazda. Legendy podawały, że Maryja włas-ną szatą okrywała gniazda skowronków, by chronić pisklęta przed drapieżnymi ptakami.
W uroczystość Zwiastowania Pańskiego wychodzili do pasiek pszczelarze, wycinając - jak podają źródła - miód "zbytkowy". Obserwowano tego dnia pogodę, bowiem: "Jakie Zwiastowanie, takie Zmartwychwstanie" oraz "Gdy na Roztworną zagrzmi, będzie roczek urodzajny". Ponadto, gdzieniegdzie, dla zapewnienia urodzaju tego dnia rozwiązywano w stodołach snopy, a w chatach, gdzie rodziły kobiety, rozplątywano wszelkie węzły, by ziemia dobrze rodziła.