Z racji 1050. rocznicy Chrztu Polski ukazała się cenna publikacja pt. „Rozbudzić pamięć chrztu. Chrzest w historii, teologii i katechezie”. Została przygotowana pod redakcją naukową ks. Romana Ceglarka i ks. Michała Bordy, specjalistów w dziedzinie katechetyki, a wydało ją Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”.

Książka składa się z trzech części: chrzest w aspekcie historycznym, chrzest w refleksji teologicznej i chrzest w nauczaniu katechetycznym. Wpisuje się bardzo wyraźnie zarówno w naukowe, jak i w duszpasterskie inicjatywy związane z jubileuszem Chrztu Polski. Autorzy zawartych w niej tekstów koncentrują się m.in. wokół średniowiecznego katechumenatu, ale także wokół tematyki chrztu we współczesnej katechezie – jego istoty, przygotowania, rozumienia oraz implikacji podstawowych aspektów biblijnych, teologicznych i filozoficznych tego sakramentu, jak zauważa w swojej recenzji naukowej ks. prof. dr hab. Radosław Chałupniak z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.

Aspekt historyczny chrztu przybliżają: ks. dr Roman Ceglarek – wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie, ks. dr hab. Sławomir Zabraniak z Uniwersytetu Rzeszowskiego, dr hab. Sabina Bober z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i ks. dr Jacek Kapuściński – wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie oraz ks. lic. Mariusz Frukacz, redaktor Tygodnika Katolickiego „Niedziela”.

Pisząc o „nauczaniu katechetycznym w średniowiecznej Europie przed chrztem Polski”, ks. dr Roman Ceglarek podkreśla m.in., że „w średniowieczu utworzył się nowy model przygotowania do chrztu”. „Wpływ na to miała myśl św. Augustyna z Canterbury, św. Bonifacego z Wessex oraz nauczanie świętych Cyryla i Metodego”. Autor zaznacza, że „św. Metody wprowadził do nauczania katechumenów języki własne plemion słowiańskich”.

„Ważne miejsce odgrywał katechumenat rodzinny. Rodzina była najważniejszym miejscem wychowania religijnego. W rodzinie odbywało się nauczanie modlitw, wychowanie do życia pobożnego i cnotliwego, przygotowanie do sakramentów i powtarzanie nauczania niedzielnego” – pisze ks. Ceglarek i dodaje, że w średniowieczu stosowano dwie metody katechetyczne: wyjaśniającą, polegającą na objaśnianiu prawd wiary poprzez odwołanie się do Pisma Świętego, pism Ojców Kościoła i żywotów świętych, oraz poglądową, która była „ilustrowaniem rzeczywistości religijnej” poprzez malowidła, obrazy, figury, ołtarze, witraże, przedstawienia religijne, Biblię pauperum, pytania i odpowiedzi oraz memoryzację.

Ks. dr hab. Sławomir Zabraniak omawia temat: „Chrzest Mieszka I w relacjach średniowiecznych roczników i kronik polskich”. Pisze, że „chrzest Mieszka oznaczał nowy porządek, przyjęcie uniwersalnego systemu wartości, możliwość tworzenia struktur społecznych oraz wielki dorobek kultury”. Autor odwołał się także do tzw. tablic paschalnych, „Kroniki” Galla Anonima, „Kroniki” Wincentego Kadłubka, „Kroniki polsko-śląskiej” (Lechitów) oraz „Roczników Królestwa Polskiego” Jana Długosza.

„Obchody milenijne w Polsce w 1966 r.” przybliżają natomiast: dr hab. Sabina Bober i ks. dr Jacek Kapuściński. Sabina Bober ukazuje znaczenie Wielkiej Nowenny i rolę, jaką odegrał kard. Stefan Wyszyński. Ks. Jacek Kapuściński pisząc o „obchodach milenijnych na Jasnej Górze w dniach 2-4 maja 1966 r.”, podkreśla, że w PRL było to wydarzenie religijne o niespotykanej skali.

Z kolei ks. Mariusz Frukacz prezentuje teksty na temat sakramentu chrztu św. zamieszczane na łamach Tygodnika Katolickiego „Niedziela” w latach 1926-39. Artykuł ten jest wkładem w badanie roli prasy katolickiej w formację religijną polskiego społeczeństwa.

W drugiej części publikacji „Rozbudzić pamięć chrztu...” aspekt teologiczny chrztu zaprezentowali: ks. dr Tomasz Nawracała z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ks. dr Łukasz Laskowski – wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie, ks. dr hab. Arkadiusz Olczyk – wykładowca teologii moralnej, ks. dr Łukasz Dyktyński – ojciec duchowny w Wyższym Seminarium Duchownym w Częstochowie oraz ks. dr Andrzej Kuliberda – dyrektor Wydziału Duszpasterskiego Kurii Metropolitalnej w Częstochowie.

Ks. dr Tomasz Nawracała ukazuje chrzest i bierzmowanie jako „sakramenty daru Ducha Świętego” i zauważa, że „o Duchu Świętym jest niewiele w nauczaniu i katechezie”.

Ks. dr Łukasz Laskowski omawia aspekty teologii chrzcielnej Nowego Testamentu. Z kolei ks. dr hab. Arkadiusz Olczyk przybliża „moralne implikacje «nowości życia» po chrzcie świętym”. Ks. dr Łukasz Dyktyński, odnosząc się m.in. do filozofii spotkania, ukazuje „chrzest święty w perspektywie spotkania osób”. Natomiast o praktyce modlitw o uzdrowienie w perspektywie pogłębionej świadomości chrzcielnej pisze ks. dr Andrzej Kuliberda.

Chrzest w nauczaniu katechetycznym ukazują: ks. dr Mariusz Terka – wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie, ks. dr hab. Paweł Maciaszek – wykładowca Wyższego Instytutu Teologicznego i Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie oraz ks. dr Michał Borda – specjalista z zakresu katechetyki i dr Beata Stypułkowska – wykładowca katechetyki.

Ks. dr Mariusz Terka analizuje temat „Katecheta jako przewodnik w wierze. Przygotowanie do chrztu w świetle pism katechetycznych św. Augustyna”. „Katechumenat u św. Augustyna jest pojęty jako «ukształtowanie serca»” – podkreślił ks. Terka i dodał, że w świetle pism biskupa Hippony „bycie katechetą to służba Boża. Katecheta nie głosi własnej nauki, ale dzieli się zasobami Pana”.

Ks. dr hab. Paweł Maciaszek wskazał na chrzest w nauczaniu katechetycznym jako pomoc w świadomym uczestnictwie we Mszy św. Ks. dr Michał Borda omówił „sakrament chrztu świętego w gimnazjalnych podręcznikach katechetycznych w diecezji sosnowieckiej”, natomiast dr Beata Stypułkowska ukazała „chrzest w katechezie biblijnej kandydatów do bierzmowania”.

Omawiana publikacja jest bardzo dobrą pomocą dla historyków, teologów i katechetów, a także specjalistów z zakresu katechetyki w pogłębianiu problematyki chrztu św.

– W archidiecezji częstochowskiej program pracy katechetycznej na kolejny rok szkolny jest opracowywany przez Referat Katechetyczny Kurii Metropolitalnej z rocznym wyprzedzeniem – mówi w rozmowie z „Niedzielą” ks. dr Roman Ceglarek. – Przygotowując go, bierzemy pod uwagę wiele czynników, m.in. wytyczne programu duszpasterskiego. W roku szkolnym 2015/16 koncentrował się on na odnowie życia w Jezusie, jakie otrzymaliśmy na chrzcie świętym. Chodzi o odkrycie na nowo przez katechetów i katechizowanych łaski chrztu, by żyć nią w codzienności. Impulsem do podjęcia tego wezwania są obchody 1050. rocznicy Chrztu Polski. Myślę, że nasza publikacja pomoże rozbudzić pamięć chrztu i wezwać do konkretnych działań związanych z odczytywaniem tego sakramentu jako wielkiego daru i zadania na całe życie – podkreśla ks. Ceglarek.

* * *

Książkę proponuje:
ARCHIDIECEZJALNE WYDAWNICTWO „REGINA POLONIAE”
ul. Ogrodowa 24/44, 42-200 Częstochowa
e-mail: cwa@cwa.com.pl, tel. (34) 368-05-60

Książka jest do nabycia również w Referacie Katechetycznym Kurii Metropolitalnej w Częstochowie. Zamówienia można składać telefonicznie – (34) 324-10-44.