Betonowa kostka, zawieszona w 1/3 nad korytem Cybiny, przyciąga uwagę swą architekturą, wywołując skrajne emocje: od zachwytu po wyrazy dezaprobaty. Niezaprzeczalnie wyróżnia się spośród otoczenia najstarszej części Poznania rozdzielonej Cybiną: prastarego Ostrowa Tumskiego i zaniedbanej przez lata Śródki, która teraz powoli odradza się, nabierając nowego życia architektonicznego, społecznego i kulturalnego. Dziś mnóstwo tu małych i większych lokali: restauracji i kawiarni, w których wolny czas chętnie spędzają poznaniacy i turyści. Piesze poruszanie się między Ostrowem Tumskim a Śródką nie stanowi obecnie najmniejszego problemu. Wystarczy bowiem przejść przez most Jordana, zawieszony nad Cybiną.

Interaktywne zwiedzanie

Zwiedzanie Bramy Poznania ICHOT, otwartej w kwietniu 2014 r. – pierwszego w Polsce centrum interpretacji dziedzictwa – warto rozpocząć właśnie od strony Śródki, by dopiero później przejść na Ostrów Tumski, gdzie mieszczą się najstarsza na ziemiach polskich katedra, kryjąca w swoich podziemiach groby pierwszych władców Polski, Muzeum Archidiecezjalne, czyli dawna Akademia Lubrańskiego – jedna z pierwszych humanistycznych uczelni na ziemiach polskich oraz Rezerwat Archeologiczny Genius Loci, w którym można obejrzeć przekrój wałów grodu piastowskiego z X wieku.

– Brama Poznania wpisuje się w nurt muzeów narracyjnych. To centrum interpretacji dziedzictwa. Takie instytucje powstają w miejscach, gdzie mamy do czynienia z nagromadzeniem dużej liczby zabytków. W Poznaniu to wszystko znajduje się na Ostrowie Tumskim. Naszym zadaniem jest przygotowanie odbiorcy w taki sposób, by mógł on wykorzystać zdobytą u nas wiedzę, gdy uda się na Ostrów Tumski – opowiada Robert Mirzyński. Dyrektor Centrum Turystyki Kulturowej Trakt, które jest operatorem obiektu, podkreśla, że intencja pracowników placówki jest jasna. – Zależy nam na tym, by poznański Ostrów Tumski był kojarzony w Polsce z początkami państwa polskiego. Niektórzy bowiem wciąż myślą, że sarkofagi Mieszka i Bolesława Chrobrego znajdują się w Krakowie – mówi.

Obiekt mieści w sobie wielowymiarową, nowoczesną ekspozycję, opartą na grze świateł, barw i symboli oraz narracji przebiegającej według różnych ścieżek zwiedzania, dostosowanej do odbiorcy w różnym wieku. W odkrywaniu tajemnic przeszłości dorosłym pomagają audioprzewodnik i nośniki multimedialne. Z kolei ścieżka rodzinna wybierana przez rodziny z małymi dziećmi to prawdziwa podróż w przeszłość za pomocą wehikułu czasu. – Wszystko dostosowane jest do potrzeb dzieci w taki sposób, by wywołać interakcję – podkreśla Mirzyński. Nie brakuje więc elementów zabawy skoncentrowanych na zręczności, zapamiętywaniu szczegółów, spostrzegawczości i gier planszowych o historii Ostrowa Tumskiego. Wielką atrakcją dla najmłodszych jest też wirtualna szafa, w której mogą się przebrać za Dobrawę, Mieszka, rycerza, dwórkę czy biskupa, zrobić zdjęcie i wysłać mailem na swoją skrzynkę jako pamiątkę z pobytu w Bramie Poznania.

Ekspozycja placówki, opowiadająca o kluczowych momentach historii Polski, rozplanowana jest w czterech salach noszących charakterystyczne dla oprawy nazwy. Sala Gród opowiada o początkach osadnictwa na wyspie. Na posadzce umiejscowiono wizualizację pierwszego grodu na Ostrowie Tumskim. Nadepnięcie na ekran uaktywnia nałożenie na niego współczesnej fotografii miejsca. Sala Woda, w której dominuje kolor niebieski, związana jest z chrztem. Warto wejść do wirtualnego baptysterium i stać się niejako uczestnikiem tego przełomowego dla państwa Piastów wydarzenia, przedstawianego jak w teatrze cieni, lub zajrzeć do studni, by zaczerpnąć dodatkowych informacji. Sala Złoto to m.in. opowieść o sztuce od gotyku do renesansu, o kolejnych przebudowach katedry oraz o czasach trudnych (okresie zaborów), symbolizowanych przez Złotą Kaplicę w katedrze. Zwiedzający mogą zapoznać się z historią jej budowy, poznać jej inspiratorów i twórców oraz przyjrzeć się jej pięknu w detalach.

Ostatnie 100 lat Wielkopolski przybliża Sala Witraż, opowiadająca m.in. o niepodległości po 1918 r., czasach wojny, PRL-u, o Millennium Chrztu Polski. U samego wyjścia, na ścianach, wyświetlany jest film kalejdoskop o współczesnym Poznaniu, wyreżyserowany przez Ksawerego Żuławskiego. Warto też, przy dobrej pogodzie, wejść na taras, z którego rozpościera się przepiękny widok na stolicę Wielkopolski.

W każdej z sal umiejscowione są interaktywne wstęgi czasu, opracowane w kilku językach, na których zamieszczono informacje o najważniejszych wydarzeniach. Emitowane są również kilkuminutowe filmy rekonstruujące opowieść z przeszłości.

Uwagę przyciąga szklane atrium, przez które widać sylwetkę katedry, a które zwiedzający mijają, przechodząc z sali do sali. Przechodząc przez szklaną kładkę nad Cybiną, znajdziemy się w zabytkowym budynku Śluzy Katedralnej, jednym z ostatnich zachowanych elementów Twierdzy Poznań, stanowiącej wycinek pruskich fortyfikacji z I poł. XIX wieku. Dziś Śluza prowadzi na Ostrów Tumski z jego niepowtarzalnymi zabytkami.

Kultura i edukacja

– Gdy myślimy o Bramie Poznania, myślimy o dziedzictwie. To pojęcie jest szersze niż historia, więc tak staramy się budować program i wydarzenia, by znajdując w przeszłości różne elementy, odnieść je do współczesności – zaznacza Robert Mirzyński. Brama Poznania organizuje wiele wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych, adresowanych zarówno do uczniów, jak i nauczycieli, integruje też mieszkańców Śródki. W ciągu roku odbywają się wystawy czasowe, warsztaty dla dzieci i seniorów, koncerty, spektakle, imprezy sportowe i turystyczne, a wszystkie wzbogacone są refleksją na temat dziedzictwa. Warto dodać, że z okazji jubileuszu Chrztu Polski przygotowano projekt „Dziedzictwo 966”, czyli cykl sześciu weekendów tematycznych o władzy, wierze, wspólnocie, naturze, sztuce i „historiach niekonwencjonalnych”, które odbywają się co dwa miesiące. Nauczyciele mogą wziąć udział w projekcie szkoleniowym „Szkoła dziedzictwa. Projekt 966”, który pokaże dydaktykom, w jaki sposób uczyć w szkole, wykorzystując techniki pracy, jak storytelling, questing czy sketchnoting.

Brama Poznania, choć powstała zaledwie dwa lata temu, to gościła już ponad 350 tys. osób. Odwiedzili ją turyści z 71 krajów świata, od tak egzotycznych, jak Arabia Saudyjska, Tajwan, po Australię i Nową Zelandię. Brama Poznania umożliwia odkrywanie dziedzictwa, które staje się wyzwaniem intelektualnym i łączy pokolenia.

– Wystarczy kupić jeden wspólny bilet, by móc zwiedzić trzy placówki: Muzeum Archidiecezjalne, Rezerwat Genius Loci i Bramę Poznania i w ciągu 10 dni odwiedzić te obiekty. To o wiele wygodniejsza i tańsza forma zarówno dla rodzin, jak i dla grup czy indywidualnych turystów niż zakup trzech oddzielnych biletów – podkreśla dyrektor obiektu.