KS. IRENEUSZ SKUBIŚ: – Jaka jest geneza Waszego zgromadzenia? Nierzucającego się w oczy, bo niehabitowego...
M. TERESA JAKONIUK: – Nasze zgromadzenie powstało w bardzo trudnym okresie historii naszego narodu, w czasach, kiedy Polski, rozgrabionej między trzech zaborców: Rosję, Austrię i Prusy, nie było na mapie Europy, kiedy rozpoczęło się niszczenie wszystkiego, co polskie. Najbardziej zagrożone były wówczas: wiara, język, kultura i szkolnictwo. Rząd zaborczy uważał zakony za największą przeszkodę w realizacji swoich planów. Dlatego został wydany ukaz carski dotyczący kasaty zakonów na terytorium Królestwa Polskiego. W tej niezwykle trudnej dla naszej ojczyzny rzeczywistości Bóg powołał do swojej służby o. Honorata Koźmińskiego (1829 – 1916), kapucyna. Założył on 26 niehabitowych zgromadzeń zakonnych, które pracowały w ukryciu, nie nosząc zakonnego stroju. Był to fenomen na skalę światową. Wśród tych zgromadzeń 8 grudnia 1885 r., przy współudziale m. Pauli Maleckiej (1852 – 1927), powstało nasze zgromadzenie – Córek Najczystszego Serca Najświętszej Maryi Panny. O. Honorat powołał je do pracy wśród dzieci i młodzieży.
– Można więc powiedzieć, że zgromadzenie oparło się na celach szkolnych, wychowawczych...
Pomóż w rozwoju naszego portalu
– O. Honorat przedstawił nam jako nasz charyzmat apostolskie zadanie pracy wśród dzieci i młodzieży. Siostry przejęte miłością Serca Maryi miały i mają ogarniać Jej miłością dzieci, zwłaszcza sieroty. W tym czasie było dużo dzieci, których ojcowie zginęli w powstaniu lub zostali wywiezieni na Syberię...
– W jakich konkretnie środowiskach mieściły się domy Waszego zgromadzenia?
– Nasza matka Paula Malecka pochodziła z Litwy. Działalność zgromadzenia poza Warszawą skierowała na wschód, gdzie powstawały zakłady wychowawcze, sierocińce i ochronki (m.in. w Wilnie, Kownie, Żytomierzu, Petersburgu, Moskwie, Smoleńsku, Pińsku i Kijowie). Na prośbę o. Honorata m. Paula w 1908 r. założyła placówki na Syberii, w: Mikołajewsku, Tomsku, Omsku, Czelabińsku, Irkucku, Inokientiejewsku, gdzie siostry zaopiekowały się dziećmi polskich zesłańców. Jak ważna była dla zesłanych tam Polaków obecność sióstr, świadczy fragment wspomnień s. Róży Taborowskiej: „Po raz pierwszy miała się odbyć procesja Bożego Ciała na terenie Inokientiejewska (...). Kiedy prowadziłam swoją gromadkę dzieci do kaplicy miejscowej, jakiś staruszek wygnaniec ukląkł przede mną i całując po rękach, wołał z płaczem: «Polska... Tyś mi, dziecko drogie, Polskę pokazała, zobaczyłem Polskę przed śmiercią»”. Po wybuchu rewolucji październikowej siostry musiały opuszczać tereny wschodnie i wracać do odrodzonej Polski. Z wielką liczbą sierot wracały do kraju...
Reklama
– Czy Wasza opieka łączyła się także ze szkołą dla dzieci?
– Opieka nad dziećmi wiązała się też ze szkołą, bo siostry uczyły religii, języka polskiego, matematyki, historii, ale także kroju i szycia. Odbywało się to w pełnej konspiracji. Dzieci nie miały książek ani zeszytów, nauczyły się tyle, ile zdołały zapamiętać.
Kiedy w 1906 r. ukazała się broszurka Alicji Bojarskiej o zgromadzeniach ukrytych, że „są potężną armią przeciwko carowi”, rozpoczęły się liczne prześladowania. U nas też były rewizje: w prowadzonych przez siostry sierocińcach i zakładach wychowawczych.
– Czy między zgromadzeniami założonymi przez o. Honorata jest dziś jakaś współpraca?
– Tak. Od wielu lat każdego roku 16 grudnia zgromadzenia honorackie wspólnie modlą się przy grobie bł. o. Honorata w Nowym Mieście n. Pilicą. Powstała też Konferencja Rodziny Honorackiej. Dwa razy do roku odbywają się spotkania wyższych przełożonych honorackich. Organizowana jest również wspólna formacja dla sióstr.
W związku z przypadającą w 2016 r. setną rocznicą śmierci bł. o. Honorata zgromadzenia zorganizowały Wielką Nowennę, trwającą przez dziewięć lat. Udział w niej biorą wszystkie zgromadzenia. Obecnie trwamy w ósmym roku tej nowenny, a przewodniczy mu nasze zgromadzenie wraz ze Zgromadzeniem Sióstr Niepokalanek.
– Jak dziś widzicie postać Waszego założyciela?
– Przez długie lata dzieło o. Honorata było w ukryciu, szerzej nieznane. Żył i pracował przecież w warunkach bardzo trudnych, zesłany do Nowego Miasta n. Pilicą. Cudem więc jest, że to dzieło trwa do dziś. Na tle licznych zgromadzeń wybija się jego niezwykła troska o ojczyznę, o wiarę i ludzkie dusze. Jest on patronem „zawierzenia i wytrwania” na „trudne dziś” naszych czasów. Jego kult szerzy się szczególnie w Nowym Mieście, zwłaszcza przez nowennę, na której w każdy czwartek za jego przyczyną zanoszone są liczne prośby i dziękczynienia. Pod jego patronatem powstają kościoły i kaplice. O. Honorat jest patronem diecezji łowickiej i Nowego Miasta n. Pilicą. Zgromadzenia honorackie cieszą się wyniesieniem o. Honorata do chwały błogosławionych i modlą się o jego kanonizację.
– Powiedziała Matka, że Waszym charyzmatem jest praca wychowawcza...
– Do naszego zgromadzenia o. Honorat kierował przede wszystkim nauczycielki. M. Paula od początku starała się przygarniać sieroty. Siostry zakładały sierocińce, a dla młodzieży organizowały m.in. pracownie krawieckie.
W czasie wojny siostry ofiarnie opiekowały się dziećmi, nawet za cenę własnego życia. W 1944 r. podczas bombardowania Warszawy pod gruzami kościoła Sióstr Sakramentek zginęły 2 siostry wraz z 15 dziewczynkami z naszego domu dziecka. W Warszawie przy ul. Kilińskiego prowadziłyśmy internat. Chłopcy i dziewczęta z internatu brali udział w Powstaniu Warszawskim.
Również w Lubieszowie na Wołyniu siostry prowadziły sierociniec dla dzieci polskich i unickich, była to placówka obrządku wschodniego.
W latach 50. ubiegłego wieku zabrano zgromadzeniu placówki opiekuńczo-wychowawcze, w związku z czym niektóre siostry podjęły pracę w ukryciu w instytucjach państwowych: w szkołach, przedszkolach, sądach i szpitalach. Obecnie zgromadzenie prowadzi przedszkola, domy dziecka i bursy.
W tym roku świętujemy 25 lat pracy misyjnej sióstr w Brazylii – prowadzą tam sierocińce i przedszkola. Na Ukrainie natomiast siostry prowadzą rodzinne domy dziecka.
– Żyjecie życiem konsekrowanym, jednak nie nosicie strojów zakonnych...
– Zgromadzenia niehabitowe powstawały w czasach kasaty zakonów. Z tego powodu siostry nie mogły nosić stroju zakonnego, musiały prowadzić życie ukryte. Wzór życia ukrytego mamy w Świętej Rodzinie z Nazaretu.
O. Honorat zapisał w naszych ustawach, że choćby czasy się zmieniły, mamy pozostać w stroju świeckim, który ma odznaczać się estetyką, skromnością i prostotą, zgodnie z duchem franciszkańskiego ubóstwa, ma być dostosowany do wieku i środowiska. Taki strój daje nam większą możliwość ewangelizacji. Zawsze np. żegnam się, wsiadając do tramwaju czy autobusu, odmawiam Różaniec – to większa możliwość świadectwa i apostolstwa.
– Jak zachęcić współczesne dziewczęta szukające swojej drogi życiowej, żeby zainteresowały się Waszym zgromadzeniem?
– Zachętą może być piękne świadectwo życia sióstr, wyrażane w radosnej i ofiarnej miłości Boga i ludzi, ukazywane w poświęcaniu życia w zgromadzeniu służącym tym, z którymi utożsamia się sam Jezus: „Cokolwiek uczyniliście jednemu z tych najmniejszych, Mnieście uczynili” (por. Mt 25, 40).
– Jakie miejsce w Waszym zgromadzeniu zajmuje modlitwa?
– Jesteśmy zgromadzeniem czynno-kontemplacyjnym. Każda wspólnota ma zatwierdzony przez władze zakonne program dnia, który w dużej części obejmuje wspólne modlitwy. Prawie w każdej wspólnocie w kraju i poza granicami są kaplice. Odmawiamy Liturgię Godzin, mamy adoracje, w piątki – Drogę Krzyżową, czytanie Słowa Bożego, medytacje, czytanie duchowne. Te wspólne modlitwy każda siostra dopełnia jeszcze indywidualnie. Poza tym – codzienna Msza św., miesięczne dni skupienia, kwartalne dni pokuty, doroczne rekolekcje. Organizujemy też czuwania na Jasnej Górze. W Roku Życia Konsekrowanego przyjęłyśmy tzw. Jerycho Różańcowe – od stycznia przez cały rok każda wspólnota przez dziewięć dni modli się na różańcu, dziękując Bogu za soborowy dekret „Perfectae caritatis”. Modlimy się o jak najlepsze przeżycie tego roku, dziękujemy za powołania i prosimy o nie...
– Kim jest dla Was dzisiaj m. Paula Malecka?
– Patrzymy na współzałożycielkę naszego zgromadzenia – m. Paulę jako na osobę bardzo świątobliwą. Staramy się żyć jej duchem, wciąż bardziej wdrażać w życie przesłanie: „Nic ponad Jezusa, nic na równi z Jezusem, nic obok Jezusa – wszystko w Jezusie, a Jezus we wszystkim”. Rok 2011-2012 obchodziłyśmy w zgromadzeniu jako Rok Matki Pauli. Mamy fundację nazwaną jej imieniem, przedszkole, dom dziecka, dom wypoczynkowy. Staramy się na zewnątrz szerzyć jej kult i codziennie modlimy się o wyniesienie m. Pauli do chwały ołtarzy.
– Życzymy Matce Generalnej i Zgromadzeniu obfitości łask, wielu powołań i jak najowocniejszego realizowania charyzmatu, który mieści się w Najczystszym Sercu Maryi.
