Pierwsze historii zgromadzenie wszystkich biskupów Kościoła, zwołane przez cesarza Konstantyna, trwało od 19 do 25 lipca 325 roku w pałacu cesarskim w Nicei (dzisiejszy Iznik w Turcji). Dokładna liczba jego uczestników nie jest znana, ale historycy na ogół przyjmują, że było ich około 220. Oprócz biskupów, byli wśród nich także przedstawiciele tych biskupów, którzy nie mogli przyjechać osobiście: tzw. chorepiskopi (dosłownie: biskupi wiejscy, reprezentujący biskupa w odległych częściach diecezji - pierwowzór dzisiejszych biskupów pomocniczych), prezbiterzy i diakoni, którzy mieli prawo głosu w imieniu swoich biskupów. Tak było w przypadku biskupa Rzymu - Sylwestra, który nie przybył do Nicei, lecz wysłał w swoim imieniu dwóch prezbiterów: Witona i Wincencjusza. Pracom soboru przewodniczył biskup Hozjusz z Kordoby, w dzisiejszej Hiszpanii.

Wyznanie wiary

Uczestnicy Soboru Nicejskiego przyjęli wyznanie wiary następującej treści: „Wierzymy w jednego Boga Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela wszystkich rzeczy widzialnych i niewidzialnych, i w jednego Pana naszego Jezusa Chrystusa, Syna Bożego, zrodzonego z Ojca, jednorodzonego, to znaczy z substancji (ousia) Ojca, Boga z Boga, światłość ze światłości, Boga prawdziwego z Boga prawdziwego, zrodzonego, nie stworzonego, współistotnego (homoousios) Ojcu, przez którego zostały uczynione wszystkie rzeczy tak na niebie, jak na ziemi; który zstąpił dla nas i dla naszego zbawienia; przyjął ciało i stał się człowiekiem, i poniósł mękę, i zmartwychwstał dnia trzeciego, i wstąpił do nieba; i przyjdzie sądzić żywych i umarłych. Wierzymy w Ducha Świętego”. W ten sposób podstawy wiary chrześcijańskiej wyrażono w pozabiblijnych kategoriach filozofii greckiej.

W 381 roku na soborze w Konstantynopolu wyznanie to zostało uzupełnione po „Wierzymy w Ducha Świętego” o: „Pana i Ożywiciela, który od Ojca pochodzi, który z Ojcem i Synem wspólnie odbiera uwielbienie i chwałę, który mówił przez proroków”. Z czasem z Zachodzie po: „który od Ojca” dodano „i Syna” (Filioque).

Credo Nicejsko-Konstantynopolitańskie jest do dziś recytowane podczas Mszy świętych.

Termin Wielkanocy

Sobór Nicejski ustalił wspólny dla całego chrześcijaństwa termin obchodów Wielkanocy, wyznaczając go na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. W praktyce oznacza to, że ruchome święto upamiętniające zmartwychwstanie Chrystusa przypada między 22 marca a 25 kwietnia.

W XVI wieku Kościół na Zachodzie wprowadził kalendarz gregoriański, zaś Kościół na Wschodzie pozostał przy kalendarzu juliańskim. Początkowo różnica między nimi wyniosła 10 dni, ale po 1900 roku wzrosła do 13 dni. Dlatego Wielkanoc obchodzona jest w różnych terminach na Wschodzie i na Zachodzie.

Kanony dyscyplinarne

Na Soborze Nicejskim przyjęto także 20 kanonów w sprawach organizacyjnych i dyscyplinarnych.

Stwierdzono, że diakonisy należą do stanu świeckiego, nie są więc duchownymi. Postanowiono, że w domach duchownych mogą przebywać tylko ich żony, matki, siostry lub ciotki. Zdecydowano nie dopuszczać do święceń eunuchów z wyboru oraz neofitów. Nakazano pozbawiać urzędu duchownych, którym udowodniono poważny występek, apostazję podczas prześladowań lub uprawianie lichwy. Kapłanowi (w tym także biskupowi) nie wolno było zmieniać miejsca swej posługi - miał być z nim związany do końca życia.

Ustalono, że wyświęcenia biskupa musi dokonać co najmniej trzech biskupów za zgodą metropolity, któremu podlegają. Wszyscy biskupi danej metropolii (prowincji kościelnej) powinni spotykać się na synodach przynajmniej dwa razy w roku w celu załatwienia bieżących spraw. Potwierdzono przywilej ponadmetropolitalnej władzy biskupów Rzymu, Aleksandrii i Antiochii (dając początek instytucji patriarchatów). Nadano też specjalny status biskupowi Jerozolimy.

Kanony dotyczyły również nieistniejących już dziś afrykańskich sekt melecjan i nowacjan.

Odrzucono natomiast propozycję dotyczącą wprowadzenia obowiązkowego celibatu dla biskupów, prezbiterów i diakonów.