Reklama

Niedziela Świdnicka

Historia Kościoła

Przygotowanie do chrztu w Kościele starożytnym

„Gdy ktoś chciał stać się chrześcijaninem, musiał – od czasów apostolskich – przejść pewną drogę i wtajemniczenie złożone z wielu etapów” (Katechizm Kościoła Katolickiego)

Niedziela świdnicka 11/2019, str. VII

[ TEMATY ]

chrzest

Wikimedia Commons

Starożytne baptysterium, Nocera Superiore, Włochy

Starożytne baptysterium, Nocera Superiore, Włochy

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Do V wieku dominowało w Kościele udzielanie chrztu osobom dorosłym, co domagało się ich właściwego przygotowania. W związku z tym powstała instytucja katechumenatu (gr. katecheo – rozbrzmiewać, brzmieć w uszach), a odbywających w nim formację nazwano katechumenami. Tertulian określił ich również mianem „słuchających”, ze względu na przynależne im prawo słuchania słowa Bożego. Katechumenat to zatem szczególny czas dojrzewania w wierze dzięki słuchaniu głosu Pana rozbrzmiewającego w Jego Kościele, którego celem jest definitywne wszczepienie w Chrystusa i Kościół przez sakramenty chrześcijańskiego wtajemniczenia. Katechumen mógł uczestniczyć w celebracji liturgii do homilii, a następnie musiał opuścić zgromadzenie, gdyż w sprawowaniu liturgii eucharystycznej mogli brać udział wyłącznie ochrzczeni. Mimo tych ograniczeń katechumeni już przynależeli do rodziny chrześcijańskiej. Obrzędy wstąpienia do katechumenatu przewidywały naznaczenie czoła znakiem krzyża, co było traktowane jako wyraz przynależności, choć jeszcze nie w sposób sakramentalny, do Chrystusa Pana.

Instytucja katechumenatu rozwinęła się szczególnie od drugiej połowy II wieku i przez cały wiek III, a punkt szczytowy osiągnęła w IV i V wieku. Pierwszy szczegółowy opis przygotowania katechumenów do sakramentów inicjacji chrześcijańskiej, czyli chrztu, bierzmowania i Eucharystii, udzielanych podczas jednej celebracji liturgicznej, znajduje się w „Tradycji apostolskiej” – dokumencie o niepewnym miejscu i dacie powstania (między II a poł. IV wieku). Proces inicjacji opisany w tym dziele przebiega w kolejnych etapach. Na początku kandydat razem z wiernymi, którzy pełnili funkcję poręczycieli, musiał zgłosić się do miejscowego biskupa. Następowało wówczas badanie motywów nawrócenia i stanu życia kandydata. Jeśli jego zawód stał w sprzeczności z moralnością chrześcijańską, konieczna była jego natychmiastowa zmiana. Po pomyślnej weryfikacji kandydat był dopuszczany do odbycia właściwego katechumenatu. W tym czasie katechumeni gromadzili się na słuchanie nauk i modlitwę. Po upływie około trzech lat byli poddawani sprawdzeniu pod kątem zgodności ich życia z zasadami Ewangelii. Jeśli wynik był pozytywny, zostawali jako „wybrani” dopuszczeni do bliższego przygotowania, podczas którego gromadzili się na codzienną modlitwę i egzorcyzmy. W końcu nadchodził uroczysty moment udzielania sakramentów wtajemniczenia podczas Wigilii Paschalnej w Wielką Noc, po czym neofici uczestniczyli jeszcze w szeregu katechez głoszonych przez biskupa.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Taki zasadniczy schemat chrześcijańskiej inicjacji podlegał pewnym przemianom. Na Wschodzie upowszechnił się katechumenat trwający 3 lata, a na Zachodzie był to okres ruchomy od 2 do 5 lat, w zależności od postępów kandydata. Zmiany w praktyce katechumenatu były związane zwłaszcza z nową sytuacją Kościoła po zakończeniu prześladowań, kiedy nastąpił znaczący wzrost zainteresowania chrześcijaństwem. Dlatego więcej uwagi poświęcano wstępnej ewangelizacji kandydatów. Z chwilą wyodrębnienia się 40-dniowego okresu przygotowania do Wielkanocy właśnie ten czas został przeznaczony na bliższe, intensywne przygotowanie do chrztu udzielanego w Noc Paschalną. To przygotowanie obejmowało tych katechumenów, którzy zostali do tego dopuszczeni i zapisani w specjalnej księdze na początku Wielkiego Postu w obrzędzie wybrania imienia do chrztu. Odtąd uczestniczyli w codziennych katechezach, podczas których wyjaśniano im poszczególne artykuły wyznania wiary. W trzecią, czwartą i piątą niedzielę Wielkiego Postu odbywały się skrutynia, czyli swego rodzaju badanie postępu w życiu duchowym połączone ze specjalnymi modlitwami i egzorcyzmami. W tym czasie miały również miejsce obrzędy przekazania wybranym symbolu wiary i modlitwy „Ojcze nasz”, a następnie ich oddania po tygodniu w formie recytacji z pamięci przed wspólnotą miejscowego Kościoła. W Wielką Sobotę odprawiano ostatni egzorcyzm oraz obrzęd „effatha” (otwórz się), polegający na dotknięciu przez kapłana uszu i ust kandydata do chrztu. Po udzieleniu sakramentów inicjacji neofici przez tydzień przychodzili na liturgię w białych szatach i wysłuchiwali katechezy mistagogicznej.

Katechumenat z racji upowszechnienia chrztu dzieci zanikł na przełomie VIII i IX wieku. Po Soborze Watykańskim II został przywrócony w oparciu o opisaną starożytną praktykę.

2019-03-13 10:57

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Prymas Polski: chrzest nie jest zawłaszczaniem niczyjego sumienia

[ TEMATY ]

chrzest

prymas Polski

abp Wojciech Polak

B. Kruszyk/archidiecezja.pl

Chrzest nie jest zawłaszczaniem niczyjego sumienia ani historii. Jest wyborem, którego dokonuje człowiek, któremu zależy na tym, by ta rzeczywistość w jego życiu owocowała - powiedział abp Wojciech Polak dziennikarzom na konferencji prasowej po zakończeniu 372. zebrania plenarnego Konferencji Episkopatu Polski. Odbywało się ono 14 kwietnia w Gnieźnie oraz 15 i 16 kwietnia w Poznaniu i towarzyszyło świętowaniu jubileuszu 1050. rocznicy Chrztu Polski i początków polskiej państwowości. Prymas podziękował za to, że uroczystości te miały charakter ekumeniczny, przypominając m.in., że wspólne dzieje chrześcijan żyjących przed wiekami na ziemiach polskich wolne były od wzajemnej nienawiści.

Jak przypomniał prymas Polski, 372. zebranie plenarne Episkopatu Polski było podzielone na dwie części. Pierwsza, w Gnieźnie, miała charakter historyczny. Zostało to podkreślone m.in. za pośrednictwem wykładu prof. Krzysztofa Ożoga, w którym historyk Uniwersytetu Jagiellońskiego podkreślił fundamentalna rolę aktu chrztu Mieszka I dla kształtowania się całego późniejszego dziedzictwa Polski.

CZYTAJ DALEJ

Panie! Bądź dla nas codziennym zmartwychpowstawaniem!

2024-03-28 23:44

[ TEMATY ]

rozważania

O. prof. Zdzisław Kijas

Karol Porwich/Niedziela

Chrystus zmartwychwstał, lecz każdy z wierzących musi szukać zrozumienia wielkości tej prawdy w swoim życiu i sił, których ona udziela.

Ewangelia (J 20,1 -9)

CZYTAJ DALEJ

Jerozolima: skromniejsze obchody Wielkiego Tygodnia z powodu wojny w Strefie Gazy

2024-03-29 15:23

[ TEMATY ]

Ziemia Święta

Pro Terra Sancta

Łukasz Głowacki

Krzyż na Bazylika Grobu Bożego w Jerozolimie

Krzyż na Bazylika Grobu Bożego w Jerozolimie

Pośród wojny i napięć, chrześcijanie w Jerozolimie rozpoczęli uroczystymi ceremoniami „święte trzy dni” poprzedzające Wielkanoc. W Wielki Czwartek przed południem Mszy św. Wieczerzy Pańskiej w bazylice Grobu Pańskiego przewodniczył łaciński patriarcha Jerozolimy kard. Pierbattista Pizzaballa, zgodnie z obowiązującym status quo, które reguluje czas modlitwy sześciu wyznań chrześcijańskich w sanktuarium.

Zakon Rycerski Świętego Grobu w Jerozolimie – INSTYTUT NIEDZIELA- FUNDACJA INSTYTUT MEDIÓW zachęcają do wsparcia specjalnej zbiórka dla chrześcijan z Strefie Gazy.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję